91
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

خوارزمی از احمد بن سهل با عنوان فقیه مردم در بخارا یاد کرده است. گفتنی است که او با این عنوان در اسناد روایات عامه شناخته شده است؛ چه این که ابو نصر استاد حاکم نیشابوری (م۴۰۵ق) است و حاکم در مستدرک از وی بسیار روایت نقل کرده است.۱ بنا بر اسناد روایی و متون گزارش شده توسط وی، احمد بن سهل، از محدّثان اهل سنّت است که البته راویان شیعه نیز روایات او را گزارش کرده‌اند.۲ گفتنی است که برخی روایات وی به اندیشة شیعه در باره امام علی علیه السلام بسیار نزدیک است.

[۲۴ ].احمد بن محمّد بن یزید بن عبد الرحمان بخاری

وی ابو نصر احمد بن محمّد بن یزید بن عبد الرحمان بخاری است كه در بخارا روایتْ آموزش می‌داده است. نام وی در اسناد روایات كتاب معانی الأخبار آمده است. شیخ صدوق به واسطة ابو عبد الله بن [أبی] حامد، از وی روایت نقل كرده است.۳

[۲۵ ].اسحاق بن احمد بخاری

نام وی در اسناد روایات كتاب شرح الأخبار آمده است. قاضی نعمان مغربی (م۳۶۳ق) از او یا كتاب او روایت نقل كرده است. چندان روشن نیست كه آیا وی استاد نویسنده است و یا نظیر بسیاری دیگر از اسامی موجود در ابتدای اسناد این كتاب ـ مانند ابراهیم بن هاشم ـ سال‌ها پیش از وی می‌زیسته و نویسنده، از کتاب‌هاي ایشان استفاده كرده است. آنچه روشن است آن است كه اسحاق بن احمد، در قرن چهارم هجري و یا پیش از آن، زندگی می‌كرده است. روایتی كه وی نقل كرده می‌تواند تا حدودی بیانگر جهت‌های نگرشی و مذهبی او بوده

1.. المستدرک علی الصحیحین، ج۱، ص۷، ۵۲، ۶۵ و.... .

2.. المناقب، خوارزمی، ص۱۵۴ ـ ۱۵۵، ح۱۸۲.

3.. معانی الأخبار، ص۴۷.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
90

است. طوسی، نام او را نمی‌دانسته و تنها از کنیة وی اطلاع داشته است.۱ او در همین باب، نام فردی به نام محمّد بن احمد بن ابی عوف بخاری را هم آورده۲ که احتمال وحدت این دو وجود دارد.

[۲۱ ].ابو عبد الله بخاری

شیخ صدوق روایتی را با یک واسطه از وی نقل می‌کند.۳ این روایت، از امام علی علیه السلام است و گفتگویی کوتاه بین امام و عایشه پس از جنگ جمل را گزارش می‌کند.۴

حاكم ابو حامد احمد بن حسین بن علی، شاگرد ابو عبد الله بخاری بوده و سهل بن متوكّل، استاد وي بوده است.

[۲۲ ].احمد بن ابی عوف

احمد بن ابی عوف، از اهالی بخاراست و طوسی، نام وی را در شمار راویان با واسطه از معصومان علیهم السّلام آورده و در بارة وضعیت رجالی وی نوشته است: «لا بأس به».۵ او پدر راویِ دیگر بخارا، محمّد بن احمد بن ابی عوف است.

[۲۳ ].احمد بن سهل (ابونصر)

نام وی در سند روایت ثقلین است که خوارزمی، آن را در مناقبش آورده است.۶ این روایت، به صورت کامل آمده و تمام جزئیات مربوط به حجّة الوداع و تصریح پیامبر به ولایت امام علی علیه السلام را در بر دارد.

1.. رجال الطوسی، ص۴۵۱، ش۶۴۰۸.

2.. همان، ص۴۴۰، ش۶۲۸۷.

3.. معانی الأخبار، ص۳۰۴.

4.. قال علی بن أبی طالب ـ صلوات الله علیه ـ یوم الجمل لعائشة: «كیف رأیت صنع الله بک یا حمیراء؟». فقالت له: ملكت فأسجح. یعنی تكرم.

5.. رجال الطوسی، ص۴۰۷ ـ ۴۰۸، ش۵۹۳۹ .

6.. المناقب، خوارزمی، ص۱۵۴ ـ ۱۵۵، ح۱۸۲.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38788
صفحه از 356
پرینت  ارسال به