325
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

از حدیث‌شناسان قرن چهارم و شاگرد متكلّم نامور شیعه، ابو سهل نوبختی (شاگرد امام حسن عسكری علیه السلام) بوده است.۱

او كتاب‌های متعدّدی نگاشته كه بیشتر در علم كلام بوده است. كتاب فعلت فلا تلم در موضوع مثالب، كتاب نقض كتاب العثمانیّة اثر جاحظ، الأعراض و النكت فی الإمامة»۲ مجالسة مع المخالفین فی معان مختلفة، كتاب فدك، كتاب الرد علی من جوّز علی القدیم البطلان، كتاب النكت و الاغراض فی الإمامة، كتاب الأرزاق و الآجال، كتاب الإنسان۳،كتاب الإمامة، خصال الكمال، و كتاب نقض ما روی من مناقب الرجال۴، از جمله آثار اوست. شیخ مفید، مدّتی شاگرد او بوده و كتاب‌های وی را در نزدش قرائت كرده است.۵ ابن شهرآشوب در المناقب از كتاب خصال الكمال ابو الجیش بلخی، روایتی را از ساده‌زیستی امام علی علیه السلام در دورة خلافتش گزارش كرده است.۶

هشت. احمد بن محمّد بن كسری بن یسار بن قیراط بلخی

در گزارشی، احمد بن محمّد بن عیسی علوی، دعایی به نام دعاء السامری (از ادعیة قنوت معصومان) را از نسخة احمد بن محمّد بن كسری كه در نیشابور نگاشته، برای شاگردش قرائت می‏كند.۷

1.. الفهرست، طوسی، ص۴۷۳، ش۷۶.

2.. همان جا.

3.. رجال النجاشی، ص۴۲۲.

4.. معالم العلماء، ص۱۵۹، ش۸ .

5.. الفهرست، طوسی، ص۴۷۳، ش۷۶.

6.. المناقب، ابن شهر آشوب، ج۱، ص۳۶۵. البته در نقل ابن شهرآشوب «ابو الحسن بلخی» آمده است؛ ولی در نسخه‌ای که از کتاب المناقب ابن شهرآشوب در اختیار محدث نوری بوده، آمده است: «ابو الجیش بلخی» (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۲۶، ح۵).

7.. بحار الأنوار، ج۸۲، ص۲۶۹.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
324

چهار. مقاتل بن مقاتل بلخی

مقاتل بن مقاتل بلخی، از راویان و شاگردان شیعی امام كاظم علیه السلام۱ و امام رضا علیه السلام۲ است. او نویسندة یك كتاب روایی بوده است.۳

پنج. نصر بن صباح (ابو القاسم بلخی)

ابو القاسم نصر بن صباح بلخی، از راویان و نویسندگان شیعی و استاد كشّی است.۴ نصر بن صباح، دارای كتاب‌هایی بوده كه تاریخ تنها نام دو كتاب او را ثبت كرده است: كتاب معرفة الناقلین و كتاب فرق الشیعة.۵ به نظر می‌رسد که کتاب معرفة الناقلین وی، کتابی در دانش رجال بوده است.

شش. لیث بن محمّد بن نصر بن لیث بلخی

او در سال ۲۶۱ق، شاگرد احمد بن عبد الصمد مزاحم هروی (خواهرزادة ابو صلت هروی) بوده است.۶ لیث بن محمّد بن نصر، دارای كتاب بوده و روایات را از كتابش بر شاگردان املا می‏كرده است.۷

هفت. مظفّر بن محمّد بلخی خراسانی

ابو الجیش مظفّر بلخی ورّاق۸ (م۳۶۷ق)،۹ از راویان و متكلّمان مشهور شیعی۱۰ و

1.. رجال البرقی، ص۵۲.

2.. رجال النجاشی، ص۴۲۴، ش۱۱۳۹.

3.. همان جا.

4.. همان، ص۴۲۸، ش۹۴۱۱.

5.. همان جا.

6.. الأمالی، طوسی، ص۴۷۶، ح۱۰۴۱.

7.. همان، ص۵۸۸، ح۱۲۲۰.

8.. معالم العلماء، ص۱۵۹، ش۸۳۸.

9.. رجال النجاشی، ص۴۲۲.

10.. همان جا.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38584
صفحه از 356
پرینت  ارسال به