اخلاقی است.^۱ او آثاری نیز داشته است. شیخ سلیمان ماحوزی (م۱۲۱ق)، از استادش علّامه مجلسی شنیده كه شقیق بلخی، مؤلّف كتاب مصباح الشریعة^۲ است.^۳ برخی نیز بر این باورند كه مؤلّف مصباح الشریعة، سلیمان صهرشتی شاگرد سیّد مرتضی علم الهدی است و او كتاب شقیق بلخی، را خلاصه كرده است.^۴

دو. مقاتل بن سلیمان

مقاتل بن سلیمان از راویان امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام^۵ است كه به لغت‌‌، قرائات و تفسیر كاملاً اشراف داشته و او را از اعلام مفسّران خوانده‏اند. آثار وی عبارت اند از: الوجوه و النظائر، الناسخ و المنسوخ، تفسیر القرآن، الرّد علی القدریّة، الأقسام و اللغات، الآیات المتشابهات، القراءات و....^۶ عبد الله‏ بن مبارك، كتاب تفسیر او را بهترین تفسیر می‏داند و البتّه می‏گوید: «اگر او ثقه بود».^۷ با توجّه به این که بیشترین تفاسیر در این سده‌ها، روایی بوده است، به احتمال قوی بخشی از آثار وی نیز حدیثی بوده است.

سه. اسحاق بن بشر خراسانی و بلخی الأصل (م۲۰۶ق)^۸

از راویان احادیث امام صادق علیه السلام^۹ و مورّخی است كه آثاری همچون: كتاب المبتدأ، الردة، صفین، الفتوح، الجمل و الألویّة را نگاشته است.^۱۰

ج. ولایت ترمذ

نُه. جلسات یحیی بن زید مدنی (ش ۱۲۵ق): یحیی بن زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب هاشمی مدنی، از راویان احادیث در منطقة جوزجان بوده است.^۱

یحیی شاگرد امام صادق علیه السلام و امام كاظم علیه السلام بوده^۲ و كتاب صحیفة سجّادیه را برای شاگردش متوكّل بن عمیر بن متوكّل روایت كرده است.^۳ از آن جا كه كتاب صحیفة سجّادیه تنها توسّط امام صادق علیه السلام و یحیی برای متوكّل روایت شده، او را می‏توان یكی از دو راوی اصلی این كتاب شریف دانست. با توجّه به این که متوکل بن هارون و فرزندش عمیر بن متوکّل، راویان صحیفة سجّادیه، از اهالی این خطّه به شمار می‌روند، احتمال دارد که تدریس صحیفه در بلخ رخ داده باشد. گذشته از این، با توجّه به راوی بودن وی و حضورش در بلخ، می‌باید وی به نقل روایت نیز اشتغال داشته باشد.

۳. كتاب‌های حدیثی

پانزده نویسندة شیعی از محدودة بلخ در پنج سدة نخست هجری می‌زیستند كه از این تعداد، نُه نفر از خود بلخ و بقیّه از دیگر شهرهای بلخ بوده‌اند. اسامی و كتاب‌های ایشان عبارت اند از:

الف. بلخ

یک. شقیق بن ابراهیم بلخی

از اصحاب روایت امام كاظم علیه السلام^۴ است و روایات او بیشتر در بارة مسائل