سه. كابل

سه راوی كابلی در قرن پنجم بوده‌‌اند كه یكی از ایشان، اردشیر بن ابی الماجدین ابن ابی الفاخر كابلی، دانشمند و محدّث شیعه‌‌، فقیه‌‌، ثقه و از شاگردان فرزند شیخ طوسی است و دیگری احمد بن محمّد بن عبد الله بن خالد کابلی^۱.^۲

ﻫ. بدون تاریخ

نام سه راوی بلخی كه در دورة متقدّمین می‌زیستند در دست است كه البتّه اطّلاع دقیقی از محدودة تاریخی ایشان نداریم. این افراد عبارت اند از: احمد بن محمّد بن كسری بن یسار بن قیراط بلخی (راوی ادعیة قنوت اهل بیت علیهم السّلام)،^۳ جعفر بن علی بن حسان بلخی^۴ و خالد بن شعیب بلخی (راوی احادیث مهدویت).^۵

۲. جلسات حدیثی

الف. بلخ

سدة دوم هجری

یک. جلسات تعلیم و قرائت «صحیفة سجّادیه»: متوكّل بن هارون ثقفی بلخی(یا متوكّل بن عمیر بن متوكّل^۶ بن هارون)^۷ از یحیی بن زید شهید، ادعیة جدّش امام سجّاد علیه السلام را شنیده است.^۸متوكّل بن هارون نیز این ادعیه را به فرزندش عمیر آموخت تا او این كتاب را برای دیگران نقل كند. عمیر بن متوكّل بن هارون بجلی ثقفی بلخی، با دو سند، صحیفه را گزارش كرده است كه هر دو سند به

یک. بلخ

نام پنج راوی بلخی این دوران، در لا به لای متون روایی شیعه به چشم می‌خورد که عبارت اند از: احمد بن موسی بن عمران بلخی،^۱ اسماعیل بن بشر بلخی،^۲ حسن بن حسن بلخی،^۳ حسن بن محمّد بلخی^۴ و محمّد بن عبد الله خشّانی بلخی.^۵ روایات چهار تن نخست، در بارة امام علی علیه السلام و یا فضایل اهل بیت علیهم السّلام است. نام این افراد در اسناد كتاب‌های شواهد التنزیل،^۶ بشارة المصطفی^۷ و مهج الدعوات^۸ آمده است. در این جا از یك روایت نبوی صلی الله علیه و اله كه دوران اسماعیل بن بشر بلخی گزارش كرده است، یاد می‌كنیم: «إِنَّ للهِ عَمُوداً مِنْ یاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ مُشَبَّكَةٍ بِقَوَائِمِ الْعَرْشِ لَا ینَالُهَا إِلَّا عَلِی وَ شِیعَتُه؛^۹ همانا خدا را عمودی است از یاقوت سرخ كه به پایه‏های عرش متّصل است. به آن دست نمی‌یابد مگر علی و شیعیان او».

دو. غزنه

دو راوی غزنوی به نام‌های احمد بن محمّد تمیمی و مسعود بن محمّد غزنوی، در سدة پنجم بوده‌‌اند كه نامشان در اسناد روایی کتب شیعه آمده است.^۱۰ اطّلاع دقیقی از مذهب ایشان نداریم.^۱۱