صغانی،^۱ از شاگردان و راویان امام رضا علیه السلام است.^۲ او دو كتاب الوجوه و النظائر و الناسخ و المنسوخ را ظاهراً از امام رضا علیه السلام روایت كرده است.^۳ احادیث او در نظر ابن غضائری، مورد وثوق نیست.^۴

او روایت معروف نبوی «اصْطَنِعِ الْمَعْرُوفَ إِلَی أَهْلِهِ وَ إِلَی غَیرِ أَهْلِهِ فَإِنْ كَانَ أَهْلَهُ فَهُوَ أَهْلُهُ وَ إِنْ لَمْ یكُنْ أَهْلَهُ فَأَنْتَ أَهْلُه؛ نسبت به هر كس كه شایسته و سزاوار است یا شایسته و سزاوار نیست، نیكی كن؛ زیرا بر فرض كه كسی شایسته و سزاوار نباشد، تو شایستة آنی كه نیكی كنی» را از امام رضا علیه السلام شنید و برای علی بن محمّد بن عیینه در سرّ من رأی (سامرا)، روایت كرده است.^۵

ﻫ. ولایت فاریاب^۶

[۱۰۲‌.] جبرئیل بن احمد فاریابی

جبریل بن احمد فاریابی، مشهور به ابو محمّد كشّی،^۷ از راویان شیعی قرن سوم و مقیم در كش بوده است. وسعت حدیث‌پژوهی او را با عبارت «كثیر الروایة عن العلماء بالعراق و قم و خراسان» توصیف كرده‌اند.^۸ شیخ طوسی، نام او را در باب «من لم یرو عنهم» آورده است.^۹

كرده است.^۱ گفتنی است كه كتاب شریف صحیفة سجّادیه، تنها توسّط امام صادق علیه السلام و یحیی برای متوكّل روایت شده است. بنا بر این، او را می‏توان یكی از دو راوی اصلی این كتاب شریف دانست.

یحیی بن زید مدنی، از ائمّه و بزرگان زیدیّه و از شجاعان روزگار بود و همان شیوة پدر را در قیام با شمشیر ادامه داد و از امام صادق علیه السلام، تبعیّت نكرد.

یحیی بن زید هاشمی، بعد از شهادت پدرش از ترس تعقیب كارگزاران بنی امیّه به شهرهای مختلف فرار كرد كه از آن جمله می‏توان به كربلا، مداین، سرخس و سپس جوزجان اشاره كرد. او در جوزجان، مردم را به خویش دعوت نمود و جمع كثیری از آنان دعوتش را لبیك گفتند و یاری‌اش كردند. جوزجانی‏ها، در اثر آشنایی با او با اهل بیت پیامبر و مظالم بنی امیّه به ایشان آشنا شدند. سخنان یحیی سبب شد كه سپاهی علیه حكومت در جوزجان شكل گیرد. پس از مدّتی، آنان به رهبری یحیی بن زید به حكومت مركزی بنی امیّه اعلان جنگ كردند. حكومت اموی نیز با گسیل سپاهی در صدد نابودی آنان بر آمد و جنگ سختی میان آنان در گرفت. در این جنگ، یحیی توسّط قوای حكومتی در روستای ارغونه به سال ۱۲۵ ق، كشته شد. سرش را از بدنش جدا كردند و به شام برای خلیفه ولید بن یزید اموی فرستادند.^۲ بدن بی‌سرش را نیز در دروازة ورودی شهر جوزجان، به صلیب كشیدند.^۳

د. ولایت صغانیان^۴

[۱۰۱‌.] دارم بن قبیصة بن نهشل صغانی

ابو الحسن دارم بن قبیصة بن نهشل بن مجمع تمیمی دارمی سائح^۵ نهشلی