291
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

تاریخ نا‌معلوم

تاریخ حیات سه تن از راویان بلخ کشف نشد. تنها می‌دانیم که آنها پیش از قرن پنجم زندگی می‌کرده‌اند. این سه تن عبارت اند از:

[۷۴‌.] احمد بن محمّد بن كسری بن یسار بن قیراط بلخی

نام «ابو الحسن احمد بن محمّد بن كسری بن یسار بن قیراط بلخی» در سند یك دعای منسوب به اهل بیت علیهم السّلام آمده است. در این روایت، احمد بن محمّد بن عیسی علوی، دعایی به نام «دعاء السامری» از ادعیة قنوت معصومان را از نسخة احمد بن محمّد بن كسری در نیشابور نگاشته و برای شاگردش قرائت کرده است.۱

[۷۵‌.] جعفر بن علی بن حسان بلخی

ابن شهر‌آشوب، كه مستدركی بر الفهرست طوسی نگاشته، نام «جعفر بن علی بن حسان بلخی» را در زمرة مؤلّفان شیعی گرد آورده و گفته است كه او كتاب نوادر و روایات داشته است.۲

[۷۶‌.] خالد بن شعیب بلخی

سیّد ابن طاووس، روایتی را از كتاب الفتن سلیلی، آورده است كه در بارة دلایل خروج امام مهدی علیه السلام است. نفر نخست در ابتدای سند روایت، خالد بن شعیب بلخی است.۳ احتمال دارد كه وی همان حامد بن شعیب بلخی بوده باشد و در تصحیف، «خالد» شده باشد؛ چرا که خالد بن شعیب بلخی، شناخته شده نیست.

1.. بحارالأنوار، ج۸۲، ص۲۶۹.

2.. معالم العلماء، ص۶۷، ش۱۶۳.

3.. الملاحم و الفتن، ص۲۷۵، ح۳۹۹.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
290

ایمان آورده و مرا تصدیق نموده است، او را به دوستی علی بن ابی طالب سفارش می‏نمایم. هر كه او را دوست بدارد، به تحقیق مرا دوست داشته، و هر كه مرا دوست بدارد، به تحقیق خدا را دوست داشته است، و هر كه او را دشمن بدارد، به تحقیق مرا دشمن داشته است».

نام وی در اسناد روایات اهل سنّت آمده است. اهل سنّت چندان به وی روی خوش نشان نداده‏‌اند و ابن حبّان، او را راوی احادیث موضوعه (ساختگی) می‏داند و می‌گوید: «كان یروی الأشیاء الموضوعة لا یحلّ الاحتجاج به؛ او عباراتی ساختگی را روایت می‌کرده که شایسته احتجاج نیستند».۱ ذهبی نیز حافظة او را ضعیف دانسته است.۲

روایات او و این گونه برخوردهای اهل سنّت، این گمانه را تقویت می‏كند كه او چه بسا شیعه یا تمایلات شیعی داشته است. حافظ ابو الولید سرانجام به سال ۴۵۶ق، در سمرقند وفات یافت.۳

[۷۳‌.] محمّد بن عبد الله‏ خشانی بلخی

نام «ابو بكر محمّد بن عبد الله‏ خشانی بلخی» در سند یك روایت نبوی در بارة كیفیت استفادة دارویی از آب نیسان آمده است. این روایت را سیّد ابن طاووس در مهج الدعوات به نقل از كتاب زاد العابدین تألیف حسین بن ابی الحسن بن خلف كاشغری (ملقّب به فضل) آورده است.۴ كاشغری (زنده در ۴۸۴ق) با یك واسطه از او روایت كرده است.۵

1.. الموضوعات ابن جوزی، ج۳، ص۸۲.

2.. تذكرة الحفّاظ، ج۳، ص۱۱۵۵، ش۱۰۱۷.

3.. همان جا.

4.. افندی، وی را دانشمندی امامی دانسته است. او یكصد و بیست كتاب نگاشته است (ر.ک: كتاب‌خانهٔ سیّد ابن طاووس، ص۶۰۲، ش۶۵۵).

5.. مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۳۲ ـ ۳۳، ح۵.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38624
صفحه از 356
پرینت  ارسال به