نظر میرسد كه این عناوین برای دو نفر اند و هیچ وحدتی ندارند؛ چرا كه با بیان توضیحات بیشتر، سعی كرده تا نفر دوم را از عنوان اوّل، متمایز سازد. گذشته از این، روایات مقاتل بن مقاتل، بیانگر تفكّر امامی اویند.
كشّی، روایتی را گزارش كرده است كه راوی آن، «حسین بن عمر بن یزید» از دوستان مقاتل بن مقاتل است. حسین كه در امامت امام رضا علیه السلام تردید دارد، میگوید: «دوست من مقاتل، به امامت امام رضا علیه السلام معتقد بود» و آن گاه مطالبی را از ملاقاتش با امام علیه السلام و یادكرد از مقاتل در آن جلسه بیان میكند.۱ این روایت به روشنی بیانگر امامی بودن مقاتل است.۲ گذشته از این، روایات متعدّد وی در كتب روایی از امام هشتم علیه السلام برای امامی بودن و عدم واقفی بودنش، مؤیّد خوبی است.۳ بنا بر این، یا این دو عنوان با یكدیگر متفاوت اند و یكی امامی و دیگری واقفی است، یا این که این دو عنوان برای یك نفر اند كه در ابتدا واقفی بوده و بعد امامی شده است.۴
گفتنی است كه نجاشی هیچ اشارهای به مذهب وی نكرده است و نام «قیاما» را نیز به عنوان نسب و جدّ وی نیاورده است. همین، مؤیّدی دیگر بر تعدّد عناوین و افراد است. مقاتل بن مقاتل بلخی، نویسندة یك كتاب روایی نیز بوده است.۵
[۴۰.] موسی بن قاسم بلخی
موسی بن قاسم بلخی، استاد حسین بن اشكیب مروزی و شاگرد صفوان بن یحیی است.۶ شیخ صدوق با سه واسطه، روایتی را از وی در بارة علّت كراهت نشستن طولانی برای قضای حاجت آورده است.۷ نام وی در اسناد روایات شیعی آمده است.
1.. رجال الكشّی، ص۳۱۴ ـ ۳۱۵.
2.. گفتنی است که آیة الله خویی به علّت ناشناس بودن «حسین»، روایت را ضعیف میداند (ر.ک: معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۳۳۹).
3.. الكافی، ج۳، ص۴۴۱، ح۱ و ص۴۰۱، ح۱۶ و ص۴۷۷، ح۳.
4.. این مطلب را نمیتوان قائل شد؛ چراكه حدّ اقل برای شیخ طوسی قرن پنجمی باید روشن شده باشد.
5.. رجال النجاشی، ص۴۲۴، ش۱۱۳۹.
6.. جمال الاُسبوع، ص۲۰۸.
7.. علل الشرائع، ج۱، ص۲۷۸، ح۱.
