ـ ابو عبد الله كوفی۱ علوی۲ (م۳۳۹ق)، در طبقة اساتیدِ اساتید صدوق بوده است.۳ او در فرغانه زندگی می‌كرده و به فقیه آن دیار، شهرت داشته است.۴ وی نیز اصالتاً عرب بوده و از حجاز به آن سامان آمده بود. خطیب بغدادی در توصیف او می‌نویسد: «كان أحد وجوه بنی هاشم و عظمائهم و صلحائهم و كان من شهود للحاكم و كان ورعاً خَیّراً فاضلاً فقیهاً ثقة صدوقاً».۵
ـ علی بن محمّد بن فیروزان قمی، راوی‌ای شیعی و كثیر الروایة است. اگرچه اصالتاً قمی است، ولی در كشْ مقیم بوده است.۶
دو. سفر حدیثی و بازگشت به موطن
ـ حسین بن علی بن محمّد قمی، معروف به ابو علی بغدادی، استاد شیخ صدوق است و از كسانی است كه خدمت حسین بن روح، نایب امام عصر علیه السلام رسیده است.۷ او ساكن بغداد بود و برای مدّتی ـ احتمالاً برای اخذ حدیث ـ به بخارا سفر كرد و سپس به بغداد بازگشت.۸ شیعیان بخارا وی را در رساندن وجوهات به نایب امام عصر علیه السلام وکیل خود كردند.۹
ـ علی بن محمّد بن عبد الله قزوینی، مشهور به قاضی ابوالحسن قزوینی است. وی نخستین فردی است كه میراث حدیثی بزرگ‌ترین راوی و محدّث خراسان یعنی محمّد بن مسعود عیّاشی را به بغداد منتقل می‌كند. این انتقال به سال ۳۵۶ ق، رخ داده است.۱۰
1.. علل الشرائع، ج۱، ص۶۶، ح۲.
2.. معانی الأخبار، ص۱۰۴، ح۱.
3.. همان جا.
4.. تاریخ بغداد، ج۸، ص۷، ش۴۰۴۰.
5.. رجال الطوسی، ص۴۲۹، ش۶۱۶۴.
6.. كمال الدین و تمام النعمة، ص۵۱۸ ـ ۵۱۹، ح۴۷.
7.. همان جا.
8.. رجال النجاشی، ص۲۶۷، ش۶۹۳.
