ب. سدة چهارم هجری
در این قرن، بیشترین جلسات حدیثی را در سمرقند و كش شاهد هستیم. منزل عیّاشی، مهم‌ترین مركز این جلسات و سپس مساجد سمرقندكه همگی، محلّ تدریس روایات و علوم اهل بیت علیهم السّلام بوده است. در این جا با كلاس‌های درسِ هفت تن از اساتید این دیار، آشنا می‌شویم:
یک. جلسات حدیثی محمّد بن مسعود عیّاشی: او خانه‌اش را تبدیل به مدرسه كرد.۱ چنانچه ابو جعفر زاهد می‌گوید: «و كانت داره كالمسجد بین ناسخ أو مقابل أو قارئ أو متعلق مملوءة من الناس».۲ نجاشی در توصیف خانة عیّاشی می‌نویسد: «كان مرتعاً للشیعة و أهل العلم».۳ گفتنی است كه عیّاشی با برپاییِ دو كلاس عمومی و اختصاصی،۴ سعی می‌كرد که عوام و خواص شیعه را با آموزه‌های شیعی آشنا سازد.
پس از وی گروهی از شاگردانش ـ كه دست‌پرورده‌های ویژة او بوده و به «غلمان عیّاشی»۵ شهره شده بودند ـ این جلسات را همچنان برپا داشتند. ابو عمرو كشّی، یكی از آنان است و رجال او بیانگر حضور ده‌ها استاد در منطقة كش و برپاییِ جلسات متعدّد حدیث شیعه در ماوراء النهر است. در این دوران، ده‌ها كتاب حدیث در سمرقند نگاشته شد و یا قرائت آن در این شهر به وقوع پیوست.
این جلسات سبب شد تا بسیاری از عالمان شیعی از مراكز علمی آن روز (نظیر قم) رهسپار سمرقند شوند و از سوی دیگر، در این مركز علمی كلاس‌های متعدّدی دایر شد كه طالبان علم و دانشجویان را به خود جلب می‌كرد.
