وی یا شیعه بوده و یا تمایلات شیعی داشته است. البته اگر این مطلب از اضافات جناب صدوق نبوده باشد. این مطلب چنین است: «وأفعال أمیر المؤمنین ـ صلوات الله علیه ـ مثلها مثل أفاعیل الخضر علیه السلام، وهی حكمة وصواب، وان جهل الناس وجه الحكمة والصواب فیها»؛^۱ افعالی كه از امیر مؤمنان ـ صلوات الله علیه ـ صادر می‏شد، همچون افعال صادر از خضر علیه السلام بوده كه تمامش مشتمل بر حكمت و صواب است، اگر چه مردم، وجه حكمت و صواب را در آنها نمی‌دانند.

[۱۰۹.] منصور بن محمّد بن محمّد حربی (ابو نصر)

ابو نصر منصور بن محمّد حربی، محدّث فاضل و قاضی و حاكم دعاوی در فرغانه بوده است. وی شاگرد ابو العباس احمد بن محمّد بن سعید بن عقده (م۳۳۳ق) است و در كوفه از او حدیث شنیده است.^۲

او روایاتی را در فضیلت امام علی علیه السلام گزارش كرده است. گفتنی است روایاتی كه قاضی منصور بن محمّد نقل كرده، دقیقاً مطابق مبانی شیعه و برخلاف باورهای اهل سنّت است. بنا بر این به احتمال قوی، او عالمی شیعی بوده است.^۳

سیّد بن طاووس در باب‌های ۲۸ و ۲۹ كتاب الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمرة المؤمنین روایاتی را از وی گزارش كرده است.

روایات منصور بن محمّد حربی‌‌، بیانگر آن است كه پیامبر خدا صلی الله علیه و اله، علی علیه السلام را «أمیر المؤمنین، سیّد العرب، خیر الوصیین، أولی الناس بالناس، سیّد المسلمین و قائد الغر المحجلین» معرفی كرده است.^۴

گویا او و یا دیگری در همان عصر، كتابی با عنوان كتاب التحقیق لما احتج به أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب كرم الله وجهه علی النجباء من الصحابة یوم الشوری تألیف كرده است؛ چرا كه سیّد بن طاووس، این روایات را از چنین كتابی گزارش می‌كند. خوش‌بختانه از تاریخ و مكان استنساخ كتاب، اطلاعات دقیقی در

[۱۰۸.] محمّد بن عبد الله بن محمّد بن طیفور دامغانی (ابو جعفر)

شیخ صدوق در فرغانه از او حدیث شنیده و آن را گزارش كرده است. صدوق او را به واعظ دامغانی^۱ توصیف كرده است كه نشانگر آن است كه وی یا اجداد او سخنران و موعظه‌گر بوده‌اند.

نامی از ابن طیفور در متون رجالی و روایی دیده نشد. تنها صدوق، چند مطلب از وی نقل كرده است كه آنها قابل تأمّل اند. در جستجویی كه انجام شد، به این نكات رسیدیم:

الف. مطالبی را كه ابن طیفور گفته، بدون استناد به فرد یا افرادی از معصوم و یا غیر معصوم است.

ب. مطالب ابن طیفور، بیشتر به برداشت‌‌های ‌‌شخصی وی از آیات قرآن شبیه است.

ج. تمام مطالب گفته شده توسّط این فرد، به نوعی تفسیر آیات قرآن است. بنا بر این او مفسّر قرآن و یا واعظ در فرغانه بوده است.

د. برخی از گفته‌های این عالم، قابل بررسی اند و چه بسا با مبانی شیعه و سنّی مطابق نباشند.^۲

ﻫ. تفاسیر ابن طیفور مربوط به آیات (رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْیيِ الْمَوْتی)،^۳(رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ)^۴ و جریان موسی و خضر است.^۵ به نظر می‌رسد که تفاسیر وی بیشتر نمادین و عرفانی باشند.

و. در پایان متنِ نقل شده از ابن طیفور در بارة دلیل كارهای خضر(داستان سورة كهف) و علّت نام‌گذاری او به خضر، مطلبی آمده كه بیانگر آن است كه