153
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

صورت‌های مختلف تجلّی می‌یابند و روز جمعه همانند عروسی در نهایت زیبایی، عرضه اندام می‌كند....

ـ كتاب فضل الجمعة.

ـ كتاب الغایات.

ـ كتاب دفن المیت.

ـ المنبی عن زهد النبی صلی الله علیه و اله: شیخ ورّام در مجموعه خود و احمد بن فهد در التحصین و عدّة الداعی از این كتاب حدیث نقل كرده‌اند. این اثر را زهد النبی صلی الله علیه و اله نیز گفته‌اند.۱

ـ كتاب أدب الإمام و المأموم: سیّد بن طاووس در فلاح السائل از آن نقل كرده است.۲

[۹۴[علی بن عبد الله بن احمد الأسواری(ابو الحسن)

ابو الحسن علی بن عبد الله بن احمد۳ اصبهانی۴ اسواری،۵ از فقها۶ و محدّثان ساكن در منطقة ایلاق بوده است. شیخ صدوق در ایلاق از او احادیث متعدّدی شنیده و آنها را گزارش كرده است.

او یكی از راویان روایت مشهور كمیل است. در این روایت، امیر مؤمنان علیه السلام، كمیل را به صحرا مي‌بَرَد و وی را موعظه می‌کند و در ابتدا می‌فرماید: «یا كمیل بن زیاد! القلوب أوعیة فخیرها أوعاها».۷

1.. مستدركات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۷۲.

2.. أعیان الشیعة، ج۴، ص۸۲ ـ ۸۳.

3.. در بعضی از اسناد، نام وی علی بن عبدالله بن احمدانی آمده است كه ظاهراً مستنسخان، دو نام احمد و اصبهانی را با یكدیگر ادغام كرده‌اند (ر. ک: فضائل الأشهر الثلاثة، ص۱۲۵، ح۱۳۳).

4.. التوحید، ص۲۱۹، ح۱۱.

5.. الخصال، ص۴۹۴، ح۲.

6..علل الشرائع، ج۲، ص۳۷۹، ح۱.

7.. كمال الدین و تمام النعمة، ص۲۹۲ ـ ۲۹۳.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
152

مسلسلات الأخبار، الغایات و المانعات من دخول الجنة نیز دست یافته است. نظر دیگری نیز مطرح است كه پدر جعفر، «علی بن احمد» بوده است. به هر تقدیر چندان روشن نیست كه كدام نظر، صحیح است.۱

آثار علمی: شیخ صدوق، روایات متعددی را از این محدّث شیعی در آثارش گزارش كرده كه دو روایت امام باقر علیه السلام در تفسیر سورة توحید۲ و مناظرة امام رضا علیه السلام۳ با رهبران ادیان دیگر، از مشهورترین آنهاست.

آنچه مهم است، علیرغم عظمت علمی جعفر بن علی قمی، توصیف وی در کتاب‌هاي رجال نیامده است. تنها شیخ طوسی به این بسنده كرده كه او کتاب‌هاي متعددی را به رشتة تحریر در آورده است؛۴ امّا از ذكر اسامی آنها خودداری كرده است.

مطالبی را سید بن طاووس از الفهرست كراجكی بیان كرده كه گویای آن است كه جعفر بن علی قمی، از نویسندگان بزرگ ری و قم بوده و دویست و بیست كتاب روایی نگاشته بوده است.۵ براساس تحقیق سیّد محسن امین، برخی از آثار وی عبارت‌اند از:

ـ جامع الأحادیث: در این كتاب، حدود هزار حدیث از پيامبر اسلام صلی الله علیه و اله به ترتیب حروف الفبا ـ شبیه الجامع الصغیر سیوطی ـ گردآوری شده است.

ـ المسلسلات الأعمال.

ـ المانعات من دخول الجنة.

ـ العروس فی خصائص وآداب الجمعة: علت این نام‌گذاری آن است كه در حدیث اوّل این كتاب، امام صادق علیه السلام فرموده است: در روز قیامت، ایام به

1.. همان ‌جا.

2.. التوحید، ص۸۸ ـ ۸۹.

3.. همان، ص۴۱۷ ـ ۴۱۸.

4.. رجال الطوسی، ص۴۱۸، ش۶۰۳۶.

5.. أعیان الشیعة، ج۴، ص۸۲ ـ ۸۳. محدّث نوری نیز ظاهراً بر این باور است که وی از مشایخ مستغنی از توثیق بوده است (ر.ک: خاتمة المستدرک).

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38804
صفحه از 356
پرینت  ارسال به