147
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

[۸۲ ].علی بن محمّد خلفی (خلقی)۱

راوی‌اي شیعه از اهالی سمرقند است كه او را ثقة و فاضل خوانده‌اند.۲ شیخ طوسی، نام او را در باب آخر كتاب رجالش ذیل عنوان «فیمن لم یرو عنهم علیهم السّلام» آورده است.۳

[۸۳ ].عبد الرحمان بن احمد بن نهیك سمرقندی

ملقّب به «دحمان» یا «بدحان» است.۴ اصالتاً از خاندان آل نهیك كوفه است. عبد الرحمان، راوی‌اي شیعی است۵ كه احادیثش مشكل داشته۶ و رجالیان در نقل احادیث وی احتیاط می‌کنند.۷ به نظر می‌رسد كه عبد الرحمان بن نهیک، غالی و یا متّهم به غلو بوده است.۸ او كتابی را با عنوان نوادر نگاشته است كه در اختیار حسین بن عبيد الله غضائری بوده است.۹ وي پیش از سدة پنجم هجری می‌زیسته است.

محدّثان چاچ [شاش]

[۸۴ ].احمد بن یوسف شاشی

شیخ طوسی در معرفی افرادی كه در دوران غیبت صغرا با امام عصر علیه السلام مكاتبه داشته‌اند، روایتی را از كلینی گزارش می‌كند كه محمّد بن حسن كاتب مروزی،

1.. رجال ابن داوود، ص۲۴۹؛ خلاصة الأقوال، ص۹۴.

2.. رجال الطوسی، ص۴۲۹. ابن داوود گفته: بفتحتین، قیل بالفاء وقیل بالقاف والخاء المعجمة فیهما (رجال ابن داوود، ص۱۴۱).

3.. رجال الطوسی، ص۴۲۹.

4.. رجال ابن داوود، ص۲۵۶؛ إیضاح الاشتباه، ص۲۰.

5.. رجال النجاشی، ص۲۳۶.

6.. رجال ابن داوود، ص۲۵۶.

7.. رجال ابن غضائری، ج۴، ص۷۴.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
146

منصور بن بهرام استاد حسین بن حسن بوده و شمس الاسلام ابو القاسم زید بن محمّد بن حسین (م۵۱۷ق) نیز از شاگردان اوست.۱ همچنین محمّد بن محمّد قطوانی ـ از عالمان اهل سنّت ـ در مجلس درس وی در سمرقند حاضر شده است.۲

اگرچه برخی او را از بزرگان شیعه دانسته‌اند،۳ ولی دلیل آشكاری بر تشیّع او در دست نیست. از سوی دیگر، اقبال علمای عامه به وی در نقل روایاتش۴ و تعبیر از او با عنوان «حافظ»،۵ بیشتر بر سنّي بودن او دلالت دارد.

به نظر می‌رسد كه وی همان ابو عبد الله كاشغری حسین بن خلف بن جبرئیل است كه واعظ و نویسندة بیش از یكصدو بیست اثر بوده و در سال ۴۸۴ هجری در بغداد وفات یافته است.۶

راویانی كه تاریخ حیاتشان كشف نشد

[۸۱ ].سید عقیل بن محمّد سمرقندی

عالم و واعظ بوده است.۷ شیخ عبد الجلیل قزوینی رازی در كتاب نقض ـ در متنی ناتمام ـ گفته است: «و سیّد امام صدر الدین سمرقندی، عالم و مذكر و برادرش سیّد امام بدر الدین عقیل عالم و بزرگ و كبار سادات در حدود پارس و كرمان...».۸ این متن، نشانگر آن است كه وی احتمالاً در خارج از موطن اصلی‌اش می‌زیسته است.

1.. مجلۀ تراثنا، ش۳۷، ص۱۷۹.

2.. المجتنی من دعاء المجتبی، ص۸۸.

3.. أعیان الشیعة، ج۵، ص۴۷۸؛ الذریعة، ج۱۲، ص۴.

4.۰. تاریخ دمشق، ج۶۶، ص۲۳۴.

5.. أعیان الشیعة، ج۵، ص۴۷۸.

6.. الاعلام، زركلی، ج۲، ص۲۴۶.

7.. الفهرست، منتجب الدین، ص۹۰.

8.. نقض، ص۲۲۶.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38548
صفحه از 356
پرینت  ارسال به