139
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

[۷۲ ].محمّد بن نعیم خیّاط (حناط سمرقندی)

شیخ طوسی، او را شاگرد عیّاشی دانسته و در شمار راویان با واسطه از معصومان علیهم السّلام آورده است و در معرفی وی گفته که او فردی اُمّی (درس نخوانده) بوده؛ ولی توفیق آن را داشته كه حافظ گردد.۱ احتمال دارد كه او با عنوان پيشين، یك نفر باشند.

[۷۳ ].مظفّر بن جعفر بن مظفّر علوی سمرقندی (ابو طالب مظفّر علوی)

مظفّر بن جعفر بن مظفّر بن جعفر بن محمّد بن عبد الله بن محمّد بن عمر بن أمیر المؤمنین علیه السلام مشهور به ابو طالب علوی عمری سمرقندی،۲ از نسل سادات علوی است. در نقلی وی را مصری۳ هم خوانده‌اند كه احتمال دارد تصحیف واژة عمری باشد.

او استاد شیخ صدوق است. صدوق، روایات بسیاری را از وی در کتاب‌هاي مختلف گزارش كرده و معمولاً او را با واژگانی چون «رضی الله عنه»۴ و یا «رحمه الله»۵ ستوده است.

مظفّر علوی، خود شاگرد جعفر بن محمّد بن مسعود عیّاشی است. از این رو، در طریق روایاتی كه از صدوق به عیّاشی ختم می‌گردد، می‌توان نام مظفّر علوی را مشاهده كرد. با بررسی اجمالی روایات وی دانسته می‌شود که وی تقریباً تمام روایاتش را از فرزند عیّاشی شنیده است. به تعبیر دیگر، او شاگرد اختصاصی جعفر بن محمّد بن مسعود است و بدین سان، بيشتر روایات كتاب عیّاشی را از فرزندش آموخته است. مطلب دیگری كه در این بررسی كشف شد، آن است كه

1.. همان، ص۴۴۰، ش۶۲۹۰.

2.. مستدركات علم رجال الحدیث، ج۷، ص۴۳۴، ش۱۴۹۹۲.

3.. الخصال، ص۴۸۳، ح۵۶.

4.. در بیشتر موارد، از این واژه استفاده كرده است (ر.ک: التوحید، ص۱۷۹، ح۱۳؛ الخصال، ص۴۵۰، ح۵۴ و ص۴۸۳، ح۵۶ و...).

5.. ر. ک: علل الشرائع، ج۱، ص۱۴۷، ح۳ ـ ۴ و ص۱۶۱، ح۴ و ص۲۰۱، ح۲ ـ ۳.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
138

لَمْ يُصِرُّوا عَلی‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ يَعْلَمُونَ) قال: الإصرار أن یذنِب العبد ولا یستغفر، ولا یحدِّث نَفسَه بالتَّوبة، فذلك الإصرار.۱

جابر در بارة معنای اصرار به گناه که در آیة ۱۳۵ سورة آل عمران آمده، چنین روایت می‌کند که امام باقر علیه السلام فرمود: «اصرار به گناه، آن است که بنده گناه کند و هیچ استغفاری برای آن گناه انجام ندهد و نفسش را نیز به توبه وا ندارد».

[۷۰ ].محمّد بن محمّد بن حارث (حرث) بن سفیان حافظ سمرقندی(ابو علی)

نام وی در کتاب‌های رجال نیامده است؛ امّا شیخ صدوق در اسناد کتاب علل الشرائع،۲ به واسطة محمّد بن شاذان، از او روایت کرده است.

برخی این احتمال را داده‌اند که وی همان ابو احمد محمّد بن محمّد زاهد سمرقندی است که صدوق در توحید به واسطة محمّد بن سعید بن عزیز، از وی روایتی را به صورت مرفوع از امام صادق علیه السلام نقل کرده است.۳ احادیث موجود در علل الشرائع، دلالتی بر مذهب وی ندارد و معمولاً به وهب بن منبه یمانی ختم می‌شود.

[۷۱ ].محمّد بن نعیم سمرقندی

از شخصیت وی اطلاعات چندانی در دست نیست. تنها می‌دانیم كه فرزندش حیدر، از راویان معتبر كتب حدیثی بوده است که بخشی از روایات را از پدرش گزارش كرده است.۴

1.. تفسير العيّاشي، ج۱، ص۱۹۸، ح۱۴۴.

2.. علل الشرائع، ج۱، ص۲۷، ح۱.

3.. مستدركات علم رجال الحدیث، ج۷، ص۳۰۶ ـ ۳۰۷.

4.. رجال الطوسی، ص۴۲۰.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38656
صفحه از 356
پرینت  ارسال به