هفت. آثار علمی

تعداد تألیفات عیّاشی را افزون بر دویست اثر گفته‌اند^۱ و برخی نیز دویست و هشت کتاب او را شمرده‌اند. کتاب‌های او در نواحی خراسان، اهمیت بسیاری داشته است.^۲ متأسّفانه از مجموع آثارش تنها بخشی از کتاب التفسیر او باقی مانده است. البته روایات او در کتاب‌های روایی همچنان جاودانه است. ابن ندیم، شیخ طوسی و نجاشی، هر سه فهرست آثار او را ذكر كرده‌اند.

بنا بر گزارش نجاشی، اسامی آنها عبارت‌اند از: كتاب التفسیر، كتاب الصلاة، كتاب الصوم، كتاب الطهارات الكبیر، كتاب مختصر الصلاة، كتاب مختصر الصوم، كتاب الجنائز الكبیر، كتاب مختصر الجنائز، كتاب المناسك، كتاب العالم و المتعلم، كتاب الدعاء، كتاب الزكاة، كتاب زكاة الفطرة، كتاب الأشربة، کتاب حد الشارب، كتاب الأضاحی، كتاب العقیقة، كتاب النكاح، كتاب الصداق، كتاب الطلاق، كتاب التقیّة، كتاب الأجوبة المسكتة، كتاب سجود القران، كتاب القول بین القولین، كتاب معرفة الناقلین، كتاب الرؤیا، كتاب النجوم و القیافة، كتاب القرعة، كتاب الفرق بین حل المأكول و حرامه، كتاب البیوع، كتاب السلم، كتاب الصرف، كتاب الرهن، كتاب الشركة، كتاب المضاربة، كتاب الشفعة، كتاب الاستبراء، كتاب التجارة و الكسب، كتاب القضاء و أدب (آداب) الحكم، كتاب الحدّ فی الزنا، كتاب الحدود فی السرقة، كتاب حدّ القاذف، كتاب الدیات، كتاب المعاقل، كتاب الملاهی، كتاب معاریض الشعر، كتاب السبق و الرمی، كتاب قسمة الغنیمة و الفئ، كتاب الدین و الحوالة و الحمالة، كتاب القبالات و المزارعات، كتاب الاجارات، كتاب الهبة، كتاب

1.. الفهرست، طوسی، ص۳۹۶، ش۶۰۵.

2.. ابن‌ندیم، ۱۷۵ کتاب او را نام می‌برد و در پایان می‌نویسد: کتاب‌های او دویست و هشت کتاب است و جمع کنندۀ آنها بیست و هفت کتاب را گُم کرده است (ر. ک: الفهرست، ۲۷۵ ـ ۲۷۷). نجاشی هم ۱۵۷ کتاب را به او منسوب دانسته (ر. ک: رجال النجاشی، ص۳۵۳ ـ ۳۵۱). شیخ طوسی نوشته است: «له کتب کثیرة تزید علی مائتی مصنف» و از ۱۸۲ کتاب وی اسم برده است (ر. ک: الفهرست، ص۱۳۹ ـ ۱۳۷). محقّقان این کتاب، ۱۹۵ عنوان کتاب را که فهارس‏نگاران به عیّاشی نسبت داده‏اند، در مقدّمه یاد کرده‏اند (تفسیر العیّاشی، مقدّمه، ص۴۰ ـ ۴۵).

تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

132

ابو بكر قنائی (عنابی) زاهد،^۱ ابو علی وارثی،^۲ ابو نصر خلقانی،^۳ ابو عمرو الخیاط،^۴ ابو عبد الله بقال،^۵ ابو جعفر بن ابی عوف بخاری،^۶ احمد بن عیسی بن جعفر علوی عمری،^۷ بكركرمانی،^۸ جعفر بن ابی جعفر سمرقندی و فرزندش،^۹ زید بن احمد خلفی یزدكی،^۱۰ سعد صفّار،^۱۱ علی بن اسماعیل دهقان (فردی زاهد، خیّر و فاضل)،^۱۲ علی بن حسنویه كرمانی،^۱۳ ابو القاسم عبد الله بن طاهر نقار حلوانی (فردی صالح و با تقوا)،^۱۴ عمرو الخیاط (كه احتمالاً همان ابو عمرو الخیاط پیشین باشد)،^۱۵ عبد الله صیدلانی،^۱۶ قاسم بن محمّد أباركنی،^۱۷ لیث بن نصر،^۱۸ محمّد بن بلال معلّم،^۱۹ محمّد بن فتح معلّم،^۲۰ محمّد بن شعیب بوجانی،^۲۱ محمّد بن یوسف بن یعقوب جعفری (فردی متدیّن و زاهد)^۲۲ و محمّد بن یوسف كرمانی.^۲۳

1.. همان، ص۴۵۱، ش۶۴۰۳.

2.. همان، ش۶۴۰۴.

3.. همان، ش۶۴۰۵.

4.. همان، ش۶۴۰۶.

5.. همان، ش۶۴۰۷.

6.. همان، ش۶۴۰۸.

7.. همان، ص۴۰۷، ش۵۹۲۶.

8.. همان، ص۴۱۷، ش۶۰۲۹.

9.. همان، ص۴۱۹، ش۶۰۴۵.

10.. همان، ص۴۲۶، ش۶۱۳۲.

11.. همان، ش۶۱۳۷.

12.. همان، ص۴۲۹، ش۶۱۶۶.

13.. همان، ش۶۱۶۷.

14.. همان، ش۶۱۶۸.

15.. همان، ص۴۳۰، ش۶۱۶۹.

16.. همان، ش۶۱۷۰.

17.. همان، ص۴۳۶، ش۶۲۴۰.

18.. همان، ص۴۳۷، ش۶۲۵۰.

19.. همان، ص۴۴۰، ش۶۲۹۲.

20.. همان، ش۶۲۹۳.

21.. همان، ش۶۲۹۴.

22.. همان، ش۶۲۹۵.

23.. همان، ص۴۴۱، ش۶۲۹۶.

نام منبع :

تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

سایر پدیدآورندگان :

مهدی غلامعلی

تعداد جلد :

1

ناشر :

انتشارات دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1393

نوبت چاپ :

اول

مختصر و گذرا از «تاریخ حدیث شیعه در خراسان» را بیان نماید. مؤلف، پس از شناسایی راویان، دو تفکیک انجام می‌دهد: نخست، «تفکیک منطقه‌ها و شهرها» و سپس «تفکیک تاریخی». بدین‌سان، کل خراسان بزرگ ـ برابر با تقسیم‌بندی بلاذری ـ به چهار بخش تقسیم می‌شود. ماوراءالنهر، بلخ، مرو و نیشابور. در هر بخش نیز تمامی شهرها یا روستاهای مهم آن، شناسایی می‌شوند و برای هر شهر، فصل ویژه‌ای اختصاص می‌یابد.
آن‌گاه تمام راویان، به ترتیب تاریخی، ذیل نام هر شهر می‌آید. از آن‌جا که دامنۀ تاریخی این پژوهش، تنها پنج سدۀ نخست هجری است، راویان هر سده، در یک گروه و به ترتیب حروف الفبا آمده‌اند. هم‌چنین اگر کسی به بیش از یک شهر در خراسان تعلق داشت، تنها در یک جا معرفی وی آمده است و در مکان‌های دیگر، تنها ارجاع داده شده است.

نتیجه جستجو برای « »