دست‌‌بردهایی را در آثار تفسیری مفسران اصولیِ اولیه (همانند تفسیرهای طوسی و طَبرِسی) مشاهده کرد. نمونه این دست‌‌بردها یک دگرگونه متنیِ شایع است، یعنی جایگزین کردن کلمه اُمَّة (ملت یا جامعه) با کلمه اَئمَّة (امامان)، یا قرائت‌‌هایی که در آنها تغییرات اندکی در خود کلمه امام به وجود آمده است. معنای ضمنیِ این دگرخوانش‌‌ها این است که نهاد امامت ( اِمامَة) و سایر اصول مرتبط با آن دارای منشأ قرآنی است. برای مثال، بیشتر مفسران متقدم شیعه در سوره آل‌‌عمران۳: ۱۱۰ کلمه اُمّة را به صورت اَئِمَّة قرائت کرده‌‌اند: ”شما بهترین رهبرانی هستید که تا کنون برای بشر آورده شده است" ( کُنتُم خَیرَ اَئِمَّةٍ اُخرِجَت لِلنّاس)؛^۱ یا در سوره بقره۲: ۱۴۳ این گونه قرائت شده است:‌ ”اینچنین ما شما را میانه‌‌ترین رهبران نهادیم" (وَ کَذلِکَ جَعَلناکُم اَئِمَّةً وَسَطاً)^۲ و نمونه‌‌های دیگر.

از دیگر نمونه‌‌های بارز دست‌‌بُرد، اضافه کردن الفاظ خاصی به قرآن است که معمولا ادعا می‌‌شود از نسخه‌‌های عثمانی قرآن جا افتاده‌‌اند. این الفاظ در وهله نخست عبارت‌‌اند از:

الف) في علي (درباره علی) در بسیاری از آیات قرآن، نظیر سوره بقره۲: ۹۱: ”ایمان بیاورید به آنچه خدا بر شما نازل کرده است [درباره علی]" ( آمِنوا بِما اَنزَلَ الله [في عَلي])؛ یا سوره نساء۴: ۱۶۶: ”اما خدا شهادت می‌‌دهد به آنچه بر تو نازل کرده است [درباره علی]" ( لکِٰنَّ الله یَشهَدُ بِما اَنزَلَ اِلَیکَ [في عَلي])؛

ب) کلمات آل مُحَمَّد (خانواده محمد) و در مواردی آل مُحَمَّد حَقَّهُم (حقوق خانواده محمد) در جایگاه مفعول برای فعل‌‌های از ریشه ظ.ل.م. (بی‌‌عدالتی کردن، غصب)، که اغلب در قرآن دیده می‌‌شود. مفسران شیعی معتقدند که این افزوده مؤکدا حاکی از آن است که بی‌‌عدالتیِ مورد اشاره با کلمات و افعال مشتق از ریشه ظ.ل.م. در قرآن به صورت خاص ناظر به بی‌‌عدالتیِ روا داشته شده بر خانواده پیامبر[[ص]] و اخلاف او است. همین روش در مورد سایر آموزه‌‌های شیعی دنبال می‌‌شود. اضافه کردن عبارت في وَلایَة عَلي (در مورد [وظیفه] وفاداری به خاندان علی[[ع]]) در چندین جای قرآن، برای ارائه بیّنه‌‌ای کُراسی

(رسوایی)،‌‌ الفُجّار (شروران)،‌‌ المُفسِدون في الاَرض (فسادکنندگان در زمین)، الشیطان (شیطان)،‌‌ المَغضوب عَلَیهِم (کسانی که [خداوند] از آنها خشمگین است)، الضالّون (کسانی که گمراهند)،‌‌ و موارد مشابه، ناظر به دشمنان شیعیان به طور عام یا افراد خاصی از آنان مثل سه خلیفه نخست (به طور خاص)، دو تن از همسران پیامبر[[ص]] (عایشه و حفصه؛ به ترتیب دختران خلیفه اول و دوم)، امویان و عباسیان تفسیر شده‌‌اند. در سخنی منسوب به امام محمد باقر[[ع]] او تا آنجا پیش می‌‌رود که می‌‌گوید: ”هر جا در قرآن عبارتِ «شیطان می‌‌گوید» آمده [باید این گونه فهمیده شود که منظور] «دومی» است [ی. خلیفه دوم عمر بن خَطّاب] ( لَیس في القُرآن [شَيء] وَ قال الشَّیطان اِلا وَ هُوَ الثاني)."^۱ در حدیث دیگری، که در همان منبع نقل شده، شکل عام‌‌تری از این قاعده هم به این امام منتسب شده است: ”هرگاه [در قرآن] می‌‌شنوید که خداوند کسی از این امت [ی. مسلمان] را به صورتی مثبت یاد می‌‌کند، منظور ما هستیم [ی. شیعیانی که قصد شده‌‌اند]، اما هرگاه می‌‌شنوید که افرادی از گذشتگان را به صورت منفی ذکر می‌‌کند، منظور خداوند اشاره به دشمنان ماست."^۲

از دیگر ویژگی‌‌های سنت تفسیری شیعه، حمایت از آموزه شیعیِ امامت و دیگر مفاهیمِ برگرفته از آن است، مفاهیمی نظیر عِصمَة (بی‌‌گناهی پیامبران و امامان)، شَفاعَة (وساطت پیامبران و امامان برای امت‌‌هایشان)، بَداء (ظهور شرایط جدید که موجب تغییر در حکم پیشین الهی می‌‌شود)، و بَرائَة (قطع رابطه با دشمنان شیعه)؛ فرقه‌‌های اسماعیلی،‌‌ دروزی، و نُصَیری ‌‌نیز از مفاهیم خلقتِ دوره‌‌ایِ جهان و حلول ارواح حمایت می‌‌کردند.

ویژگی دیگرِ معمول در سنت تفسیری اولیه شیعه، و به خصوص تفسیرهای اخباري، استفاده از دگرخوانش‌‌های قرآن ( قِرائات)، یا، در مواردی خاص، افزودن کلماتی بود که معتقد بودند از متن قرآن حذف شده‌‌اند. این قبیل دست‌‌بردهای متنی براساس این فرضیه‌‌اند که متن قرآن مخدوش و ناقص است. عالمانی که معتقد بودند که [[متن]] قرآنی خدشه‌‌دار شده است بر این باور بودند که مهدی[[ع]] متن واقعی را آشکار خواهد کرد و پرده از مراد اصلی آن برخواهد داشت. بااین‌‌حال، شایان ذکر است که بسیار به‌‌ندرت می‌‌توان چنین