۱۳
سنت تفسیر در میان اخباری‌‌ها و تشیع رازوار پساصفوی[۱]
تاد لاوسِن
مترجم: مهدی حبیب‌‌اللهی[۲]
سنت تفسیر اخباری قرآن، که به لحاظ سبک و محتوا بسیار قدیمی‌‌تر از دوره صفوی است، در این دوره به روشی رایج در تفسیر قرآن تبدیل شد. آثار تفسیری اخباری در دوران پیشاصفوی یا کلاسیک ماهیتی آشکارا رازوار نداشتند، از این جهت که در آنها هم تعالیم غیرسِرّی و هم تعالیم رازوارِ پیامبر[[ص]] و امامان[[ع]] وجود داشت. بااین‌‌حال، اهمیت یافتن دوباره تفسیر اخباری در خلال دوره صفوی، در زمانی اتفاق افتاد که اندیشه‌‌ورزیِ رازوار و اِشراقی (حکمتِ الهی) در مورد ماهیت و نقش محمد پیامبر[[ص]]، فاطمه[[س]]، و دوازده امام[[ع]]، ی. چهارده معصوم، تقریبا به نقطه اوج خود رسیده بود. این شکوفایی در نتیجه تلاش‌‌های فکری طولانی و عمیق اسلامی بود که آغاز آن در شکل نوشتاری‌‌اش در قرآن دیده می‌‌شود و سپس در دوران‌‌های بعد در اثر تماس نزدیک با اندیشه‌‌های یونانی و نوافلاطونی، تصوف، و شعر در آثار بزرگان این سنت (نظیر حسین بن منصور حلاج، ابن سینا، شهاب الدین
1.*] B. Todd Lawson, "EXEGESIS vi. In Aḵbārī and Post-Safavid Esoteric Shiʿism” retrieved from: http://www.iranicaonline.org/articles/exegesis-iv, Last Updated: January ۲۰, ۲۰۱۲, available in print: Vol. IX, Fasc. ۲, pp. ۱۲۳-۱۲۵.
2.*] استادیار دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان
