[[اما]] آنها در حقیقت معنایی مطابق با نظر خودشان (مِن عِند اَنفُسِهِم بِأرائِهِم) برساخته‌‌اند. آنچه مُحکَم را از مُتَشابِه متمایز می‌‌کند، همین پویایی است.

اما مواقع دیگری هم هست که سخن امامان دلالت بر این دارد که آیات منسوخ «از» مُتَشابِهاتاند، یعنی این مقوله [[آیات متشابه]] شامل انواع دیگری از آیات «بغرنج» نیز هست: ”[محمد باقر[[ع]] می‌‌گوید:] برخی از مردم بدونِ عِلم درباره قرآن بحث می‌‌کنند، و این همان است که خداوند می‌‌گوید: آیاتٌ مُحکَماتٌ هُنَّ اُمُّ الکِتاب وَ اُخَرُ مُتَشابِهات [آل‌‌عمران۳: ۷]... مواردِ نسخ‌‌شده (مَنسوخات) از متشابهاتاند و مُحکَمات از مواردِ نسخ‌‌کننده (ناسِخات) هستند."^۱

اینجا هیچ دلیل روشنی وجود ندارد که [[بر اساس آن]] نَسخ را در کاربردی غیرمعمول در نظر بگیریم. بااین‌‌حال این گونه طبقه‌‌بندیِ دوتایی غیرمعمول است؛ علی‌‌القاعده انتظار می‌‌رود چنین باشد:

مَنسوخات از مُتَشابِهاتاند؛

ناسِخات از مُحکَماتاند.

اما، متنِ خبرْ بخشِ دوم را جابه‌‌جا می‌‌کند (مُحکَمات از ناسِخاتاند). حُرّ عامِلی (د. ۱۱۰۴/۱۶۹۳)، که حدود شش قرن بعد قلم می‌‌زند، این را یک اشتباه ساده می‌‌داند و ترتیب کلمات را دوباره سامان می‌‌دهد (ی. تصحیح می‌‌کند).^۲ بااین‌‌همه، فرد می‌‌تواند با دقت بیشتری جوانب امر را بنگرد و در اینجا دلالت‌‌هایی هرمنوتیکی بیابد. از یک سو، مَنسوخات زیرمجموعه‌‌ای از مُتَشابهات هستند (ی. برای آنکه یک آیه قرآنی به آن معنایی نباشد که ظاهر آیه نشان می‌‌دهد راه‌‌های متعددی وجود دارد، و یکی از آنها نسخ است)؛ از سوی دیگر مُحکَمات از زیرمجموعه‌‌های ناسخات هستند (ی. برخی از آیاتی که آیات دیگر را نسخ می‌‌کنند مُحکَم هستند، و برخی نیستند). اگر در مقابلِ این برداشت که ترتیب مذکور در این گزارش ناشی از یک سهو قلم ساده است مقاومت کنیم، آن گاه این به گزاره‌‌ای حاکی از چگونگی فهم امام از طبقه‌‌بندی آیات قرآنی تبدیل می‌‌شود. گونه‌‌شناسیِ حاصل جالبِ توجه

نسخ مانندِ آیاتِ غیرمؤثر از لحاظ اعتقادی (و شاید منسوخ)، «که عملی بر آنها مبتنی نمی‌‌شود» اما درون متن باقی می‌‌مانند، زمینه صدور چنین سخنی باشد.

در تفسیر ابن اَبی زَینَب نُعمانی (د. ۳۶۰/۹۷۱)، خبری است که می‌‌گوید از جعفر صادق[[ع]] درباره معنای مُحکَم در کتاب خدا پرسیدند، و او پاسخ داد:

مُحکَم که هیچ چیز آن را نسخ نمی‌‌کند ( لَم یُنسِخُهُ شَيءٌ) در قولِ خداوند آیاتٌمُحکَماتٌ هُنَّ اُمُّ الکِتابِ و اُخَرُ مُتَشابِهات [آل‌‌عمران۳: ۷] [ذکر شده] است. مردم فقط در مُتَشابِه هلاک خواهند شد، چون به معنای آن دست نیافته‌‌اند. آنها معنای واقعیِ آن (حقیقَتَها) را نمی‌‌دانند و تفسیری ( تأویلاً) از جانب خودشان و بر اساس نظر خودشان ( آرائَهُم) برای آن ارائه می‌‌دهند.^۱

در اینجا روشن نیست که آیا نَسخ به همان مفهومی که عموماً از تفسیر و اصول الفقه متأخر برداشت می‌‌شود، استفاده شده است یا خیر. اگر این طور باشد، آن گاه مُتَشابِه‌‌ها بخش‌‌هایی از قرآن هستند که، بر خلاف بخش‌‌های مُحکَم، در معرض نسخ هستند. دومین بخشِ گزارشِ فوق که خلاصه آن آمد، فرد را دچار این تردید می‌‌کند که آیا کاربرد نَسخ [[در اینجا طبق]] همان کاربرد معمول است. اینجا امام مُتَشابِه را امر خطرناکی معرفی می‌‌کند که مردم وسوسه می‌‌شوند آن را بر مبنای نظر شخصی خودشان تفسیر کنند. بر خلاف مُحکَم، که مردم می‌‌توانند معنای صحیح آن را بفهمند، معنای (مَعنی) مُتَشابِه گمراه‌‌کننده است ـ شاید آنها معتقدند که آن را می‌‌دانند، اما در حقیقت آن را بر مبنای اوهام خودشان تفسیر می‌‌کنند. در چنین بافتی، به نظر نمی‌‌رسد فهم نهادینه‌‌شده از نَسخ توصیف مناسبی برای فرایندی باشد که مُحکَم از آن در امان است. این ممکن است یک کاربرد خاص (فرقه‌‌گرایانه) از نَسخ باشد ـ [[مثلا]] به نظر می‌‌رسد این کاربرد دال بر «در بر داشتنِ معنایی بر خلاف آنچه مردم خودشان به‌‌تنهایی می‌‌فهمند» باشد، نه «دربرداشتنِ معنایی که ملغا شده». بر مبنای این روایت، به نظر می‌‌رسد معنای حَقیقی یک قطعه متشابه از کُراسه [[=قرآن]] برای مردمْ مبهم، مخفی و دست‌‌نیافتنی است. آنها ممکن است فکر کنند که به معنای آیات دسترسی دارند؛