جز آن گونه که حَیّ بن اَخطَب، برادرش و یارانش آنها را تفسیر می‌‌کنند واقع می‌‌شوند.[۱] سپس خداوند خلق را مخاطب قرار داده، می‌‌گوید: از آنچه از جانب پروردگارتان بر شما نازل شده پیروی کنید. جز او از سرپرستانی ( اَولیاء) پیروی مکنید[۲] مگر محمد[[ص]] [اعراف۷: ۳].۳
پیام محوری این است که حروف مقطعه را نباید همچون رمزهای عددی ساده نگریست. برای اهداف ما، قسمت مهم همین است که محمد باقر[[ع]] حروف مقطعه را مُتَشابِهات معرفی کرده است.
در مواقع دیگر، امامان مُتَشابِهات را آیاتی معرفی می‌‌کنند که نسخ شدهاند (مَنسوخ). در گزارشِ بعدی، پیوندی با فهمی از نَسخ مورد اشاره قرار گرفته است، که کهن‌‌ترین بیانِ آن در اَصلِ جعفر بن محمد حَضرَمی (اگر این انتساب درست باشد)، و پس از آن در بصائر الدرجات صَفّار قُمّی (د. ۲۹۰/۹۰۲-۹۰۳) آمده است:
جابر گفت که شنید [جعفر صادق][[ع]] می‌‌گوید: در قرآن مُحکَم و مُتَشابِه است. درباره مُحکَم، به آن اعتقاد داریم، بر مبنای آن عمل می‌‌کنیم و بدان اقرار داریم. و اما مُتَشابِه، به آن ایمان داریم، اما بر مبنای آن عمل نمی‌‌کنیم. و این به دلیل قول خداوند در کتابش است: آياتٌ مُحكَماتٌ هُنَّ اُمُّ الكِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهات [آل‌‌عمران۳: ۷].۴
معنای ضمنی در اینجا این است که در عین حال که مُحکَم از لحاظِ شرعی مصدرِ [[افتاء]] است، مُتَشابِه چنین نیست (گرچه همچنان باید «به آن اعتقاد داشت»). به نظر میرسد مفهومِ
1.*] در منبعی که نویسنده بدان ارجاع می‌دهد، روایت تا همین جا نقل شده و ادامۀ آن برگرفته از تفسیر قمّی (ج۱، ص۲۲۳) است: «ثم خاطب الله تبارك و تعالى الخلق فقال اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَیكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیاءَ غیر محمد». (م./ و.).
2.*] اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ قَليلاً ما تَذَكَّرُونَ.
3.. ابن بابَوَیه، معانی الاخبار، تصحیح علی اکبر الغفاری، (قم، ۱۳۷۹/۱۹۵۹)، صص۲۳-۲۴.
4.. الصفار القمی، بصائر الدرجات، در: ضیاء الدین محمودی، الاصول الستة عشر من الاصول الاولیة (قم، ۱۴۲۳/۲۰۰۲) ص۷۷؛ قس: پیشین، ص۲۲۳ که در آن این خبر نه از طریق جابر بلکه از طریق وهب حفص نقل شده است. این خبر همچنین در تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۱ (خبر ش۹) و به طور کامل در تفسیر العیاشی، ج۱، صص۱۶۲-۱۶۳ به نقل از ابوبصیر (منقول از وَهَیب بن حفص ـ احتمالا همان وهب حفص است) یافت میشود؛ و به طور مشابه در قمی، تفسیر القمی، ج۱، ص۴۵۱.
