۱۰
دو روایت دگراندیشانه در تفاسیر متقدم امامی۱
مئیر بر اشر۲
مترجم: مجید منتظرمهدی
اهمیت تفاسیر امامی متقدم (قرون ۳-۴ هجری) تنها در این واقعیت نهفته نیست که آنها گنجینهای پرمایه از روایاتی هستند که ما را از وجوه متفاوت اعتقادیای آگاه میکنند که بعدها در تشیع امامی نهادینه شده و بخشی جداییناپذیر از اعتقادات رسمی گشتهاند؛ بلکه، به همان اندازه، ارزش این تفاسیر در این نهفته است که آنها آرائی را حفظ کردهاند که در دوران اولیه شکلگیری تشیع رایج بودهاند ولی در دورهای متأخر کنار گذاشته شدهاند. برای مثال در رابطه با صیانت مصحف عثمان از تحریف، ما تغییر قابل اعتنایی در برخورد شیعیان امامی میبینیم: نگاه متفاوتی در میان مفسران امامی پیش از آلبویه، مانند فرات بن ابراهیم
1.Meir Bar-Asher, "Deux traditions heterodoxes dans les anciens commentaires imamites du coran”, Arabica, Tome XXXVII, ۱۹۹۰, ۲۹۱-۳۰۹.
2.این مقاله شکل گسترشیافتۀ فصلی از رسالۀ دکتری من «پژوهشهایی دربارۀ تفاسیر متقدم امامی (قرون ۳-۴/۹-۱۰)» در دانشگاه عبری اورشلیم زیر نظر پرفسور اتان کُلبرگ است. از پرفسور اتان کلبرگ به خاطر راهنماییهایش و همینطور از دکتر سارا استرومسا به خاطر نکات دقیقش سپاسگزارم. از دوستم پدر فرانسوا پل درایفوس استاد مدرسۀ کتاب مقدس اورشلیم نیز متشکرم که این متن را به فرانسه ترجمه کرد و نکاتی را یادآور شد که من از آنها بهره بردم. در ارجاعات قرآن از ترجمۀ فرانسوی بلاشر استفاده شده است.