147
تفسیر امامیه در پژوهش‌های غربی

کتاب سلیم بن قیس ضمیمه شده‌اند. اِسنادهای گوناگونِ گزارش در شکل شماره ۱ نشان داده شده‌اند.۱

1.. اینها را انصاری به نحو مناسبی گردآوری کرده است. کتاب سُلَیم، ج۳، ص۹۷۰-۹۷۴.


تفسیر امامیه در پژوهش‌های غربی
146

پایه‌ریزیِ نافرجامِ یک منبع حجیتِ دینیِ بدیل (چیزی که می‌توان آن را نخست‌گونه عُلَماء۱ در میان شیعیان نامید) در دوره پس از انشعاب اسماعیلیه.۲ از منظرِ این گزارش، امامان قطعاً واجد این مهارت‌های تفسیری هستند، اما لزوماً مدعی انحصار این مهارت‌ها در خودشان نیستند؛ و اگر دیگران بتوانند این مهارت‌ها را کسب کنند، چنین نیست که صرفاً راوی سنت باشند، بلکه قطعا تفسیر صحیح آن را نیز عرضه می‌کنند. در این گزارشِ کتاب سُلَیم تنش میان حجیت عالمان و حجیت امام، که بعدها به موضوعی رایج در فقه و کلام شیعی تبدیل شد، هنوز در حالت نوزادی (و شاید در حالت کمون) است.

بدین ترتیب، چنین به نظر می‌رسد که محتوای بخش اولِ گزارشِ دهُم تلاشی نسبتاً جسورانه برای نسبت دادن دانش و تبحّر در فنون تفسیری و نیز سطحی از باریک‌بینیِ تفسیری به علی[[ع]] است که در اواخر قرن هشتم/اوایل قرن نهم میلادی [[اواخر قرن دوم هجری]] پدید آمد. بااین‌همه، در چند مورد، نحوه استفاده از اصطلاحات و مفاهیمِ فنی در فهمِ هرمنوتیکیِ مسلمانان در دوره‌های بعد، با آنچه در این گزارش یافت می‌شود تناسب کاملی ندارد. این امر احتمالاً نشان‌دهنده آن است که بافت مناسب برای این گزارش باید دورانِ اولیه شکل‌گیریِ تفکر هرمنوتیکی در علوم دینی مسلمانان باشد (یعنی اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم میلادی [[اواخر قرن دوم هجری]])، و نه دوره شکوفاییِ کاملِ آگاهیِ نظری که در آثار تفسیر و اصول الفقه قرن دهم [[قرن چهارم هجری]] یافت می‌شود.

اِسنادِ گزارش

تحلیل اِسناد عملی پرمشقت و گاهی نسبتاً بی‌نتیجه است. بااین‌حال، ارزش دارد که بررسی کنیم آیا از اِسنادهای در دسترسِ این گزارش می‌توان چیزی مرتبط با تعیین تاریخِ این گزارش یافت یا نه. اگر کسی تمام اِسنادهای در دسترس از تمام منابعِ موجود را به کار بگیرد، آن گاه در مجموع چهارده اِسناد خواهد داشت که به قطعاتِ تحریرهای گوناگونِ گزارشِ دهم در

1.proto-ʿulamāʾ

2.. برای دیدن نمونه «رجال»ی که متمایز از امامان تصویر شده‌اند، و تلاش کرده‌اند که برای خودشان اعتبار و حجیتی مجزا از لحاظ علمی تثبیت کنند، ن.ک:
L. Takim, The Heirs of the Prophet: Charisma and Religious Authority in Shiʿite Islam (Albany, ۲۰۰۶), ۹۵–۹.

  • نام منبع :
    تفسیر امامیه در پژوهش‌های غربی
    سایر پدیدآورندگان :
    به کوشش محمدعلی طباطبایی و جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11461
صفحه از 416
پرینت  ارسال به