395
تفسیر امامیه در پژوهش‌های غربی

قراردادگرایی (conventionalism): گرایشی در زبان‌شناسی که معتقد است الفاظ به طور قراردادی برای معانی وضع شده‌اند. این دیدگاه در علم اصول فقه با اصطلاح «وضع تعیینی» شناخته می‌شود.

کُراسه و کُراسی (scripture, scriptural): منظور از کُراسه، متن مقدس یا کتاب آسمانی (به معنای عام کلمه) است که می‌تواند ناظر به مصادیقی چون تورات، تنخ، انجیل‌(ها)، عهد جدید، قرآن و حتی مصحف‌های غیررسمی یا متون غیرآسمانی مثل تلمود یا متون حدیثی باشد. «کُراسی» حالت وصفی «کراسه» است.

مَدرَسی (scholastic): منظور از کاوش‌های مَدرَسی یا اسکولاستیک، سبکی از پژوهش است که در آن فلسفه و دیگر علوم غیردینی برای اثبات عقاید دینی مطالعه و بررسی می‌شوند. روش اسکولاستیک از حدود قرن دوازدهم تا هفدهم میلادی در مدارس و دانشگاه‌های تحت تسلط کلیسا در اروپا رواج داشت. اصطلاح کاوش‌های مَدرَسی یا اسکولاستیک، در تقابل با تحقیقات امروزین یا مدرن، معمولا متضمن نوعی ارزش‌داوری منفی نسبت به آن سبک کهن است که هرچند بهره‌مند از قیل‌وقال‌های علمی فراوان بوده، اما به موضوعات بی‌اهمیت می‌پرداخته و به همین میزان نتایجش نیز بی‌فایده بوده است.

نمادیابی (typology): سبکی در تفسیر مسیحی که پیوسته در عهد قدیم به دنبال الگوهایی (types) برای تطبیق بر مسیح، یا پادالگوهایی (antitypes) برای تطبیق بر دشمنان مسیح می‌گردد و در افراطی‌ترین شکلش بدانجا می‌رسد که کل عهد قدیم را چیزی جز مجموعه الگوهای اینچنینی نمی‌داند. این اصطلاح را «نمادشناسی» نیز ترجمه کرده‌اند. باید توجه کرد که این اصطلاح در انگلیسی با اصطلاح گونه‌شناسی مشترک لفظی است و نباید آنها را با هم یکی گرفت.

هلاخا (Halakha): کلمه‌ای عبری ناظر به یکی از دو گونه ادبیات رایج در متون یهودی پساتوراتی (به طور خاص تلمودی) که مضمون آن مباحث فقهی است. در ادبیات غربی معمولا تفاسیر فقهی را به این سبک ادبی تشبیه می‌کنند. معنای «هلاخا» هم در لغت و هم در اصطلاح بسیار نزدیک به واژه اسلامی «شریعت» است.


تفسیر امامیه در پژوهش‌های غربی
394

رازوار (esoteric): مطالب یا علوم رازوار به گونه‌ای بیان می‌شوند که تنها برای مخاطبان خاصی که متعلق به یک حلقه فکری هستند قابل درک است و معمولا تلاش می‌شود این گونه سخنان به بیرون از آن حلقه درز نکند. نماد، رمز، تمثیل و کنایه از ابزارهای مورد استفاده در این سبک هستند.

روح‌انگاری (Docetism): عقیده‌ای دگراندیشانه در برخی فرقه‌های مسیحی که مبتنی بر انکار بعد جسمانی برای مسیح است. مخصوصا طبق روایت گنوسی آن که می‌گفت وجود مادی مسیح و مصائب او همگی توهم و نمودی غیرواقعی بوده است. طبق روایتی دیگر، مسیح انسانی با طبیعت بشری بوده که روح الاهی در او حلول کرده بود و در هنگام تصلیب آن روح از او جدا شده است.

زمان‌پریشانه/نابهنگام (anachronistic): هر گزارش یا مطلب دیگری که گونه‌ای ناسازگاری یا ناهماهنگی با واقعیت‌های تاریخی از لحاظ ترتیب وقوع حوادث داشته باشد. برای مثال روایاتی که سوره انسان را مکی معرفی می‌کنند، از نظر مفسران شیعی دچار زمان‌پریشی هستند؛ ازآن‌رو که در دوران مکی هنوز جنگی رخ نداده بود تا اسیری در شهر باشد.

ژانر (Genre): منظور از ژانر (یا گونه) دسته خاصی از کتاب‌ها و نوشته‌ها هستند که از یک سبک ادبی پیروی می‌کنند یا به یک موضوع کلی مشترک می‌پردازند. در مطالعات اسلامی معمولا به سه ژانر مهم در کهن‌ترین آثار مسلمانان توجه خاص می‌شود که عبارتند از: حدیث، سیره و تفسیر؛ اما در درجه بعد به ژانرهای دیگری مانند قصص الانبیاء، شعر، عرفان و بسیاری ژانرهای دیگر نیز پرداخته می‌شود.

فرالفظی Anagogical (در اصل به معنای ”اخروی"): یکی از سه روش تفسیری غیرلفظی (شامل تمثیلی، اخلاقی و اخروی) در کلیسای کاتولیک که با انتساب تأویل‌های فرالفظی به متون مقدس آنها را ناظر به زندگی آن‌جهانی تفسیر می‌کند؛ مثل تفسیر شکافته شدن دریا به دخالت خداوند برای نجات انسان‌ها از زندگی مادی و هدایت به حیات ابدی.

فرهمندی(charisma): دارا بودن ویژگی‌هایی الهی/ذاتی که موجب تمایز و برتری شخص فرهمند نسبت به سایر مردم می‌شود و معمولا نوعی جاذبه معنوی را به همراه دارد. در بسیاری از موارد، غربیان این واژه را معادل اصطلاح «ولایت» در فرهنگ اسلامی به کار می‌برند.

  • نام منبع :
    تفسیر امامیه در پژوهش‌های غربی
    سایر پدیدآورندگان :
    به کوشش محمدعلی طباطبایی و جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11423
صفحه از 416
پرینت  ارسال به