الکُرسیُّ هُو العِلمُ الَّذی لَم یَطَّلِعِ [اللّهُ] علیه أحَداً مِن أنبیائِه ورُسُلِه و حُجَجِه علیهم السّلام.۱
۰.مقصود از «کرسی»، همان علم خدا است که هیچ یک از پیامبران و فرستادگان و حجّتهایش را [نیز] بر آن آگاه نکرده است.
گفتنی است که «عرش» نیز مفهومی قرآنی و نیازمند بررسی است. پیگیری این مفهوم در آیات شریف۲ و روایات ناظر به آنها می‌تواند نمونههای خوبی از تأویل را به ما بشناساند؛ بهویژه مفاهیمی مانند حمل و انتقال عرش،۳ اِستوای خداوند بر عرش۴ و تسبیح و تحمید فرشتگان گرداگرد آن.۵ هر یک از این آیه‌ها، می‌توانند به گونه‌ای جز آنچه در ظاهر ابتدایی فهمیده می‌شود تأویل شوند. شایان توجّه است که برخی از روایات، عرش الهی را نیز به علم تأویل نموده و برخی دیگر، حاملان آن را بر شمردهاند. شیخ صدوق در این باره، چنین گزارش کرده است:
۰.عَن أَبِی حَمزَةَ عَن أَبِی عَبدِ اللَّه علیه السلام قَالَ: «حَمَلَةُ العَرشِ ـ والعَرشُ: العِلمُ ـ ثَمَانِیةٌ: أَربَعَةٌ مِنَّا وأَربَعَةٌ مِمَّن شَاءَ اللَّه».۶
۰.ابو حمزه از امام صادق علیه السلام روایت کرد که فرمود: «حاملان عرش [ِ الهی] ـ یعنی دانش [ِ الهی] ـ هشت نفرند: چهار تن از ما [اهل بیت] و چهار تن از کسانی که خدا خواسته است».
نکته. برخی از آیات، خود متشابه نیستند و ذهن و قلب سلیم آنها را به آسانی درک میکند؛ امّا وجود برخی روایتهای نامعتبر و یا نامفهوم، موجب گشته مفهومی نامقبول از آنها
1.. همان: ص۲۹ ح۱.
2.. آیات فراوانی به عرش الهی اشاره کردهاند، مانند: هود: آیۀ ۷، توبه: آیۀ ۱۲۹، اسرا: آیۀ ۴۲، مؤمنون: آیۀ ۸۳ و ۱۱۶، تکویر: آیۀ ۲۰ و بروج: آیۀ ۱۵.
3.. ر.ک: غافر: آیۀ ۷ و الحاقّه: آیۀ ۱۷.
4.. ر.ک: اعراف: آیۀ ۵۴، یونس: آیۀ ۳، رعد: آیۀ ۲، طه: آیۀ ۵، فرقان: آیۀ ۵۹، سجده: آیۀ ۴، حدید: آیۀ ۴.
5.. ر.ک : زمر: آیۀ ۷۵.
6.. الکافی: ج۱ ص۱۳۲ ح۶ . نیز ر.ک: الخصال: ص۴۰۷ (باب حملة العرش).
