درس پانزدهم
منابع متقدّم تفسیر روایی شیعه
اهداف درس
شناخت منابع متقدّم تفسیر رواییِ محض شیعه؛
بررسی میزان اعتبار منابع متقدّم تفسیر روایی شیعه.
درآمد
مقصود از منابع متقدّم، چند کتاب تفسیر رواییِ کهن و مشهور است که مؤلّفان آنها، در عصر حضور امامان علیهم السّلام و یا اندکی پس از آن تا پایان قرن چهارم هجری میزیستهاند. ایشان بخش بزرگی از محتوا و روایات کتابهایشان را خود، به دست آورده و تدوین کردهاند. منابع اصلی این مفسّران، روایات استادان و مشایخ ایشان و یا کتابهای حدیثیِ در دسترسشان بوده است.
به سخن دیگر، این مؤلّفان مانند علی بن ابراهیم و عیّاشی، بیشتر محدّثاند و از این رو، روایات مورد استفاده خود را بیشتر از مجموعههای حدیثی و نه تفسیری، بر میگرفتهاند. این روایات، در آن مجموعهها، بیشتر در ابواب مرتبط با قرآن قرار داشته، امّا به ندرت در یک کتاب تفسیری موجود بوده است. در واقع، مؤلّفانِ منابع تفسیری متقدّم بودهاند که برای نخستین بار، احادیث تفسیری را به صورت یک مجموعه منظّم و مدوّن و به