درس چهاردهم
گامهای پایانی
اهداف درس
آگاهی از شیوههای حلّ اختلاف درونیِ قرینهها، به ویژه روایات تفسیری؛
شناخت نقش تفسیرهای پیشین و دستآوردهای بشری در فهم و تفسیر قرآن؛
توانایی نمایهسازی از آیات، و عصریسازی تفسیر روایی.
درآمد
در این درس، به مراحل پایانیِ روش «تفسیر روایی ـ اجتهادی» اشاره میکنیم. افزودن این مراحل، فرایند تفسیر روایی را طولانی میکند؛ امّا نتیجه آن را برای مفسّر قابل اطمینان میگردانَد. همچنین میتواند فرآورده تفسیر روایی را عصری کند و جان ببخشد.
در نخستین گام، مفسّر احتمال اختلاف و تعارض را بررسی میکند تا با رفع اختلافهای احتمالی میان روایات تفسیری و یا دیگر قرینهها، زمینه را برای رسیدن به یک نتیجه مطمئن و برداشت یکپارچه فراهم آورد.
پس از آن، به تفسیرهای غیر روایی مراجعه میشود تا میان نتیجه به دست آمده از کاوش خود و نتایج مفسّران دیگر، گفت و گو بیندازد و رأی نهایی را از این میان اتّخاذ کند. این کار، گاه به تصحیح تفسیر او و گاه به تأیید برداشت و تقویت فهم تفسیریِ وی میانجامد.