پی‌جوییِ بازتاب نور قرآن در دل و جان اهل بیت علیهم السّلام است نه آن‌که تنها کنار هم نهادن روایات ناظر به یک آیه باشد. بر این مبنا، همراه و همبر بودنِ قرآن و ائمّه علیهم السّلام نمودِ نمایان‏ترى مى‏یابد و اگرچه کار مفسّر دشوار مى‏گردد، امّا نتیجه آن قابلیت استناد بیش‏ترى به معصومان علیهم السّلام مى‏یابد.

می‌توان گفت که حتّى احتمال موفّقیت این شیوه در دست‌یابى به تعداد بیش‏تر احادیث، از اعتبار روش کهن و رایج می‏کاهد؛ زیرا در صورتى جست و جو را می‏توان پایان داد که از دست یافتن به احادیث بیش‏تر مأیوس شویم. امّا اگر احتمال بدهیم با اجرای شیوه‌ای دیگر، می‏توانیم به احادیث بیش‌تر دست بیابیم، نمی‌توانیم به روش پیشین اکتفا کنیم.

در عصر کنونى، مفسّر اگر به روایات تفسیرى اهمیّت مى‏دهد ـ که مى‏دهد ـ و اگر معتقد به کنار هم نهادن و نگاه مجموعى به آن‏ها است ـ که چنین است ـ، نمى‏تواند از جست و جوى احادیثى که هستند امّا در تفسیرهای روایى نیامده‏اند، چشم‏پوشى کند؛ به ویژه رایانه و طریقه ابداعى و تسهیل‏کننده «کلید واژه‏ها» در کنار معجم‏هاى لفظى و موضوعى، دشوارىِ این شیوه را آن اندازه کاهش داده است که کوشش و صرف وقت در آن، به عسر و حرج نینجامد. در این میان، بهره‏گیری از فردی که قرآن و حدیث را در کنار هم و در ذهن خود داشته باشد، می‏تواند ارتباط‏های مفهومی میان قرآن و حدیث را روشن کند و ما را به روایاتِ بیش‏تر ره‌نمون شود؛ روایاتی که با آیه مورد نظر، ارتباط لفظی ندارند.^۱

برای نمونه، در آیات سوره «فلق»، افزون بر روایات مربوط به «استعاذه» ـ که در تفاسیر

مى‏تواند به صورت این قضیه موجبه جزئیه منعکس گردد که: «برخى از آیه‏هاى قرآن، به شکل سخن معصوم در آمده‏اند» منعکس گردد.

این موضوع، زمینه و دامنه جست و جوى ما را براى فهم آیات قرآنى، به پهنه همه روایات مى‏گسترد و از قلمرو محدود روایات تفسیرىِ مستقیم، بیرون مى‏برد و نه تنها شامل روایاتى می‌شود که تضمین و تلمیح^۱ به آیه را در بر دارند، بلکه روایاتى را که ناظر به یکى از مفاهیم کلیدىِ مطرح شده در آیه هستند، نیز در بر مى‏گیرد.

نمونه را، براى فهم مقصود دو سوره مُعوِّذتین و برداشت ائمّه علیهم السّلام از این آیات الهى، باید مفهوم «استعاذه» را در همه روایات پى گرفت؛ زیرا بر طبق قاعده بیان شده در حدیث قبلى، همه آنچه را ائمّه علیهم السّلام در معناى «استعاذه» گفته‏اند، قابل استناد به قرآن است. به سخن دیگر، در یک حرکت معکوس، خاستگاه قرآنیِ احادیث استعاذه را پی می‏گیریم. این مستند محتمل است در معوّذتین و یا دیگر آیات مربوط باشد و بازیابی این خاستگاه، می‏تواند تبیین امامان علیهم السّلام از آیات استعاذه، و مفهوم قرآنی آن را از دیدگاه اهل بیت برای ما به ارمغان بیاورد.

نتیجه عملیِ پذیرش شیوه

در این شیوه، همه روایات معتبر را که در باره یکی از مفاهیم آیه اظهار نظر کرده‌اند، باید گرد آورد و ذیل آیه قرار داد. این در واقع، گونه‏ای کاربرد شیوه «تفسیر موضوعى ـ روایى»، در دل تفسیر ترتیبی آیات است.

در صورت پذیرش این شیوه، پژوهش و تفسیر، با دشواری‏هایی رو به رو مى‏شود و لازم است براى درک یک آیه، همه آنچه را ائمّه علیهم السّلام در باره آن آیه و موضوعاتش گفته‏اند، پى گرفت و گرد آورد و نسبت‏هاى میان هر یک از آن روایات را سنجید و برآیند همه مطالب گردآمده را با ظاهر اوّلیه آیه مقایسه نمود. حاصل کار، تفسیرى است که در صدد برآوردن و