183
تفسیر روایی جامع (۱)

درس یازدهم

اصطلاح، ساختار و سیاق‏شناسی

اهداف درس

آگاهی از شیوه تبیین اصطلاحات به کار رفته در قرآن؛

آشنایی با نقش ساختار و ترکیب نحوی در فهم و تفسیر قرآن؛

آگاهی از گونه‏های سیاق و تفاوت سیاق متنی و سیاق تدوین؛

تحلیل ساختار برخی از نمونه‏های قرآنی.

درآمد

در درس گذشته، دانستیم که چگونه می‌توان با استفاده از شیوه واژه‌شناسی اجتهادی، معنای دقیق واژه‌های قرآنی را تعیین کرد. پس از دست‏یابی به معنای واژه، اکنون نیاز است به معنای عبارت پی ببریم. عبارت‏ها گاه ترکیب ساده‏ای از واژه‏ها هستند. بسیاری از آیه‏های کوتاه و برخی از ساختار‏های پر کاربرد قرآن (مانند عبارت‏های توصیفی در باره خداوند که در فواصل آیه‏ها می‏آید)،۱ همین گونه‏اند و به سادگی قابل فهم و تبیین‏اند. برای فهم و تبیین این گونه عبارت‏ها، کافی است معنای واژه‏ها را خوب بدانیم و از ساختار متن و شکل

1.. دانشمندان علوم قرآنی، حروف یا عبارات پایانیِ آیات را که معمولاً هم‌شکل و یا هم‌وزن‌اند، «فواصل» می‌نامند.


تفسیر روایی جامع (۱)
182

شیوه لغت‏دانان، ارائه معنای کاربردی واژه است؛ اما بیش‌تر آنان تمایز معنای اصطلاحی و عرفی یا مجازی و حقیقی را گزارش نمی‏کنند. بنا بر این، گفته لغت‏دانان تنها در صورت همراهیِ قرائن دیگر و حصول اطمینان، اعتبار می‏یابد.

 در شیوه لغت‏شناسیِ اجتهادی، باید علاوه بر مطالعه کتاب‏های لغت کهن و مهم، از این منابع نیز استفاده شود: ۱. کتاب‌های غریب القرآن و غریب الحدیث، ۲. متون کهن، ۳. کتاب‌های فروق اللغه، ۴. متون دینی، ۵. متضادها، ۶. گزاره‏های تفسیری.

 مرحله پایانیِ لغت‏شناسی اجتهادی بعد از تتبّع منابع، اجتهاد و اندیشه‏ورزی در مطالبِ گردآمده است.

 یکی از روش‏های نقد معنای به دست آمده، جای‏گذاری آن در آیات و روایات مشتمل بر آن واژه است.

پرسش و پژوهش

۱. شیوه واژه‏شناسی اجتهادی را بیان کنید.

۲. منابع مهم واژه‏شناسی اجتهادی را توضیح دهید.

۳. چهار واژه قرآنیِ پر کاربرد و کم کاربرد را به شیوه اجتهادی، واژه‏شناسی کنید.

۴. شیوه واژه‏شناسی دو تن از خاور‏شناسان ـ به دلخواه ـ، را نقد و بررسی کنید.

  • نام منبع :
    تفسیر روایی جامع (۱)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 36752
صفحه از 311
پرینت  ارسال به