دیگر بر خاستند و گفتند: «ای امیر مؤمنان! پس با آنچه در باره [تفسیر] قرآن برای ما روایت شده است، چه کنیم؟». امام فرمود: «باید در باره آنها از عالمان خاندان محمّد [علیهم السّلام] سؤال شود».
نتیجه سخن
روایات تفسیری، جدا از دیگر احادیثِ رسیده به ما نیستند. بر این پایه، نگاهداشت آنها و استفاده صحیح از بخش قابل اعتمادشان، فواید و برکات فراوان دارد. این فواید در یک تعامل درست با روایات تفسیری، قابل تحصیل هستند؛ تعاملی که بر پایه یک نگرش حقیقی و صحیح به مسئله «جعل حدیث»، شکل میگیرد و با بهرهگیری از مبنای وثوق صدوری، فایدههای متعدّدی ـ مانند ابداع احتمالات معناییِ جدید و حلّ آسیبهای دیگر احادیث ـ را برای همه احادیث تفسیری امکانپذیر میکند.
چکیده
کاربردهای روایات ضعیف السند در تفسیر قرآن عبارتاند از: ۱. کمک کردن به معنایابی واژهها؛ ۲. ایجاد احتمالات معناییِ نو در تفسیر؛ ۳. حلّ اختلاف روایات و تفسیرهای متعارض؛ ۴. یاری رساندن به آسیبشناسی روایات تفسیری.
کسانی که بر پایه «وثوق صدوری»، به احادیث عمل میکنند، در تعامل با روایات نبوی اهل سنّت میتوانند آنها را در احادیث شیعی مشابهیابی کنند و با گردآوریِ قرینههای دیگر و حصول اطمینان به مضمونشان، آنها را در عرصه تفسیر به کار گیرند.
اخبار نقل شده از صحابه و تابعیان (موقوف و مقطوع)، به شرط اطمینان نسبی به آنها، بیشتر در قلمرو دانشهای قرآنی ـ مانند بیان سبب نزول ـ به عنوان گزارشهای تاریخی، قابل استفادهاند.
پرسش و پژوهش
۱. کاربردهای روایات ضعیف السند را در تفسیر قرآن برشمرده و برای هر یک نمونهای ارائه دهید.