خارجی برای مفهوم ذهنی است. تطبیق، معنایی مستقل از جری است و همیشه نیازمند آن نیست؛امّا گاه بعد از گسترش دادن متن و یا جریان و استمراربخشیدن به آن، میسّر میشود که توضیح آن در جری میآید. شماری از اسباب نزولها، نشاندهنده نخستین مصداق از مفهوم آیه هستند و از این رو، به فهم آیه کمک می‌کنند. افزون بر این، در روایات متعدّدی، اهل بیت علیهم السّلام به عنوان مصداق‌های منحصر یا کامل یک آیه معرّفی شده‌اند و آیه بر آنها تطبیق داده شده است. این گونه روایات، در تفاسیر و کتاب‌های حدیث شیعه و بهویژه در روایات ناظر به فضایل و مناقب اهل بیت علیهم السّلام، فراوان به چشم میآیند.۱
گونهها و نمونه‌های تطبیق
تطبیق‌های متداول، رایج و ساده را با توجّه به مصداقشان، به چند دسته می‌توان تقسیم کرد؛ بدین ترتیب که روایات تطبیقی، گاه به مصداق آشکار آیه اشاره دارند، گاه ناظر به فردِ برترند، و گاه ناظر به فردِ منحصر. برای هر یک از این گونهها نمونه می‌آوریم.
۱. مصداق آشکار
روایات فراوانی به تطبیق آیات بر مصداق‌های روشن و آشکار پرداخته‌اند. پذیرش و تصدیق این تطبیق‌ها آسان است. روایت سلام بن مستنیر، نمونه یک تطبیق روشن است:
۰.سلام بن المستنیر عن أبی جعفر علیه السلام فی قوله تعالى: (قُلْ هَذِهِ سَبِیلِى أَدْعُوا إِلَى ٱللَّهِ عَلَىٰ بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ ٱتَّبَعَنِى)۲ قال: «ذاکَ رسولُ اللّهِ ـ صلّى اللّه علیهِ وآلِهِ ـ و أمیرُ المؤمنینَ علیه السلام و الأوصیاءُ من بَعدِهِم».
۰.سلام بن مستنیر می گوید: امام باقر علیه السلام در باره سخن خدای متعال: (بگو: این، راه من است که من با بصیرت و بینایی، به سوی آن فرا می‌خوانم و پیروانم [نیز چنین می‌کنند])، فرمود: «آن، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و امیر مؤمنان و اوصیای پس از
