احادیث از نظر سند و روشن‏ترین‌شان از نظر دلالت، «حدیث ثَقَلَین» است که در آن، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله، اهل بیت خود را «همتای قرآن» می‏خواند و تأکید می‏فرماید که تمسّک به قرآن و عترت، در کنار هم، مانع از گم‏راهی امّت اسلامی خواهد شد. این بدان معنا است که ما در فهم قرآن و عمل به آن، نیازمند اهل بیت هستیم؛ همان گونه که برای پی بردن به جایگاه اهل بیت و فهم و نقد سخن و سیره ایشان نیز به قرآن نیازمندیم. متن یکی از گزارش‏های متواتر حدیث ثقلین، به نقل از ابو سعید خُدری چنین است که رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمود:

۰.إنّی تارکٌ فیکم الثقلینَ إن تَمَسَّکتُم بِهِ لَن تَضِلّوا، کتابَ اللّه‏ و عِترَتی. و إنّهُما لَن یَتَفَرَّقا حَتّی یَرِدا عَلَیّ الحَوضَ.^۱

۰.من در میان شما دو چیز گران‏بها بر جای می‏گذارم که تا وقتی به آن چنگ زنید، هرگز گم‏راه نخواهید شد؛ کتاب و عترتم. این دو، هرگز از یکدیگر جدا نمی‏شوند تا آن گاه که در کنار حوض [ِ کوثر] بر من در آیند.

نخستین پیام این حدیث، مرجعیت علمی و دینیِ اهل بیت علیهم السّلام و حجّیت ره‏نمودهایشان در کنار قرآن و سنّت پیامبر است. افزون بر این، احادیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله بر وجوب تمسّک مسلمانان به اهل بیت دلالت دارند. ایشان خاندان خود را هدایت‌گران به سوی خداوند و بهشت او، راه رهایی و مسیر رستگاری معرّفی می‏کنند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله همچنین، اهل بیت گرامی خود را ریسمان آویخته الهی و کشتی نجاتی خوانده که تمسّک و سوار شدن به آن، برای هر کسی که مقصودش خداوند باشد، ضروری است.^۲

۲. دانش اهل بیت، دانش پیامبر

دلیل دوم برای مرجعیت علمی و دینی اهل بیت علیهم السّلام، روایاتی است که آنان را وارثان دانش

قرآن، کسانی را فراز آورد و پیراستگی آنان را با شدّت و تأکید نمایان کند، آن گاه دیدگان جامعه به سوی ایشان جلب می‏شود و یک یک گفتار و رفتار ایشان، مورد دقّت و الگوبرداری قرار می‏گیرد. از این رو، اگر سخن ناپسند و عمل زشتی از ایشان سر بزند، زیانش بسی بیش‏تر از گفتار و رفتار کسانی دیگر و یا حتّی خود ایشان پیش از نزول و یا تطبیق آیه تطهیر بر آنان است.

به استناد آیه تطهیر، گفتار و رفتار اهل بیت علیهم السّلام هیچ گونه آلودگی ندارد و از ناراستی و نادرستی، پیراسته است و از این رو، همه جا مانند سنّت پیامبر صلی الله علیه و اله، حجّیت و اعتبار کامل دارد. به واقع، سنّت و سیره ایشان، ترجمانی از سنّت نبوی و بازتابی از وحی الهی است. نتیجه این سخن، اعتبار همه‌جانبه سیره و گفتار اهل بیت علیهم السّلام در همه عرصه‏ها، و از جمله تفسیر قرآن کریم است. اگر بتوان اثبات کرد که سیره و سخن اهل بیت، ادامه و بازتاب سنّت نبوی است، آن گاه می‏توان از آن‏ها در فهم و تبیین قرآن، بهره‌‌ جست.^۱ در این جا سه دلیل بر اعتبار سخن و سیره اهل بیت و هم‌سنگ بودن آن با سنّت نبوی ارائه می‏کنیم.^۲

۱. وجوب تمسّک به اهل بیت علیهم السّلام

احادیث متعدّدی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله بر وجوب تمسّک به اهل بیت علیهم السّلام دلالت دارند.^۳ وجوب اخذ به سخن و سیره اهل بیت، به معنای حجّیت و اعتبار آن است؛ زیرا فرمان دادن به اخذ و تمسّک به گفتار و رفتاری که اعتبار ندارد، حکیمانه و عقلایی نیست. یکی از استوارترینِ این