اعتقادی به این تفاوت ندارند. آنها معتقدند که ائمه نیز مانند انبیاء می‌توانند فرشته را با چشم خود ببینند. برخی از آنها تحت تأثیر همین آموزه امام را آشکارا نبی خواندند و برخی دیگر سخنی از نبوت ائمه علیهم السلام مطرح نکردند. برای مثال، افرادی مانند ابوالخطاب بنا به گفته روایات، به‌دلیل عدم درک صحیح از ارتباط امام با ملائکه معتقد به نبوت ائمه علیهم السلام شد. با این حال برخی دیگر مانند ابوبصیر هرچند هیچ تفاوتی در ارتباط ائمه علیهم السلام و انبیاء در ارتباط با ملائکه قائل نبودند، ولی ائمه علیهم السلام را نبی نخواندند. در روایت ابوبصیر علم ائمه علیهم السلام به سه شکل تبیین شده است: ۱) مشاهده (دیدن با چشم) خلقی که از جبرئیل و میکائیل نیز عظیم‌تر است؛ ۲) الهام در قلب؛ ۳) شنیدن صدا.^۱ در روایت دیگری که از ابن ابی حمزه از امام صادق علیه السلام نقل شده است، به‌جای مشاهده در بیداری از دیدن در خواب سخن گفته شده است.^۲

سخن معلی بن خنیس هم که اوصیاء را پیامبر می‌دانست، باید در این سیاق تحلیل شود؛ وی نیز تفاوتی میان امام و نبی در نوع رابطه با فرشتگان قائل نبوده است؛ در حالی که عبداللّه‌ ابن ابی یعفور این ارتباط را متفاوت می‌دانسته است.

در برخی روایات به‌جای ارتباط امام با فرشته، از روحی اعظم من الملائکه سخن گفته شده است که بر پیامبر نازل شده است و همچنان در زمین قرار دارد و ائمه علیهم السلام را حفظ می‌کند و آنچه را نمی‌دانند به آنها خبر می‌دهد.^۳ البته، در برخی از این روایات تصریح شده که امام روح را می‌بیند؛^۴ در حالی که در برخی دیگر سکوت شده یا حتی ارتباط امام با روح از نوع الهام و تحدیث عنوان شده است.^۵

اشاره به این بحث از آن‌روست که روایات مرتبط با این بحث به سه شکل نقل شده است:

۱. برخی از این روایات، نوع ارتباط امام را با این روح از سنخ تحدیث و الهام می‌دانند و تأکید

بنابراین، درگیری وی و معلی بن خنیس نیز باید در همین فضا تحلیل شود؛ چرا که در آن گفت‌وگو وی ائمه را نبی نمی‌داند؛ بلکه ائمه علیهم السلام را تنها علماء ابرار اتقیاء می‌داند؛ به این معنا که رابطه ائمه علیهم السلام با ملائکه مانند نبی نیست، بلکه این رابطه از سنخ تحدیث است. دلیل این تحلیل آن است که از سویی نمی‌توان معلی بن خنیس را متهم کرد که وی ائمه علیهم السلام را نبی می‌داند؛ چرا که لازمه این سخن خروج از دایره اسلام است. رفتار امام صادق علیه السلام نیز پس از این با معلّی مؤید این فرض نیست. ‌افزون بر این که معلّی قیّم و وکیل مالی امام صادق علیه السلام بوده و از چنین شخصی بعید است که چنین دیدگاهی درباره امام داشته باشد. پس تنها فرضی که باقی می‌ماند آن است که وی به مقامات نبوی برای ائمه علیهم السلام معتقد بوده است. این که دقیقاً این اختلاف بر سر کدام مقام نبوی بوده است، از مقایسه این گزارش با روایات مشابه مشخص می‌شود. پیش از این گفتیم که در روایات افراد این گروه اشتباه امثال ابوالخطاب چنین عنوان شده است که نتوانسته‌اند میان مفهوم محدّث و نبی تفاوت قائل شوند. در روایتی مشابه با روایتِ پیشین، حمران بن اعین از امام صادق علیه السلام می‌پرسد که آیا شما نبی هستید؟ امام به او می‌فرمایند: نه. وی می‌گوید که از کسی که به او شکی ندارد شنیده است که امام علیه السلام ائمه علیهم السلام را انبیاء خوانده است. امام صادق علیه السلام در پاسخ از او می‌پرسند آیا ابوالخطاب چنین سخنی گفته است؟ حمران می‌گوید: بله. امام علیه السلام می‌گوید: اگر چنین سخنی گفته باشم هذیان گفته‌ام. حمران می‌پرسد پس شما چگونه داوری می‌کنید؟ امام علیه السلام می‌گوید: اگر مسئله‌ای برای ما پیش بیاید که علم آن را نداشته باشیم، روح القدس حکم آن را به ما تلقین می‌کند.^۱

بنا بر این روایت، علت آن‌که برخی اصحاب، ائمه علیهم السلام را نبی می‌دانستند آن بود که امام برای آن‌که بتواند مرجع قابل اعتمادی در دین باشد، باید علمی ورای علوم دیگران داشته باشد و بتواند مسائلی را پاسخ دهد که دیگران قادر بر پاسخ‌گویی به آنها نیستند. تنها راه حصول این علم از دیدگاه این افراد، ارتباط وحیانی امام با ملائکه بوده است و از نظر آنها کسی که دارای چنین ارتباطی است نبی خواهد بود. بنابراین، ادعای نبوت برای ائمه علیهم السلام ناظر به منبع علم ائمه علیهم السلام و نوع ارتباط ایشان با فرشته است.

گروه سوم: معتقدان به عدم تفاوت در رابطه نبی و امام با فرشته

در مقابل گروه قبل که تفاوتی میان امام و نبی در نحوه ارتباط آسمانی قائل بودند، این گروه