371
جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه

جریان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی راویان روایات خلقت نوری اهل بیت علیهم السلام در دو مدرسه کوفه و قم

امداد توران۱

مقدمه

امامت یکی از مباحث مهم کلام امامیه از آغاز تا کنون بوده است. هرچند در طول تاریخ کلام، نقطه عزیمت بحث امامت بیشتر مسئله جانشینی پیامبر صلی الله علیه و الهبوده، اما شیعیان دست‌کم از سده دوم هجری در پرتو روایاتی که از امامان علیهم السلام نقل می‌کردند، مرزهای مباحث امام‌شناسانه را فراتر از این بحث، به موضوعات دیگری چون خلقت نوری، علوم خاص و توان‌مندی‌های فراطبیعی و نقش کیهانی امامان گسترش دادند و موضع‌گیری در قبال این موضوعات، همواره از دغدغه‌‌های مهم متکلمان امامی بوده است. سیر تاریخی دیدگاه‌های کلامی متکلمان امامی ‌‌‌‌درباره این موضوعات و نظایر آن از زمان تدوین کتب کلامی جامع در سده چهارم تا کنون به آسانی قابل شناسایی است، اما رهگیری دیدگاه‌های کلامی درباره همین موضوعات در دوره پیش از آن چندان آسان نیست؛ زیرا اصلی‌ترین راه دست‌یابی به دیدگاه‌های کلامی دوره‌‌های پیشتر، عبارت است از بازسازی آنها از طریق کند وکاو در احادیث یا مجموعه‌‌های حدیثی‌‌ای که به یادگار گذاشته‌اند. تحقیق حاضر می‌کوشد تا با تأمل در آینه میراث حدیثی دو مدرسه کوفه و قم، بودن یا نبودن و چندوچون باور به آموزه خلقت نوری اهل بیت علیهم السلامرا در دوران شکوفایی این دو مدرسه روشن کند.

1.استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم.


جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
370

۷. شیخ طوسی، محمد بن‌حسن‏، فهرست، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۳ش.

۸. شیخ مفید، محمد بن محمد، المسائل السرویه، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش.

۹. ______، الاختصاص، قم: المؤتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق.

۱۰. شیخ صدوق،‏ محمد بن على بن ‌بابویه، علل الشرایع، قم: کتابفروشى داوری، ۱۳۸۵ش.

۱۱. ______، خصال، قم: جامعه مدرسین‏، ۱۳۶۲ش.

۱۲. ______، الأمالی، بیروت‏: اعلمى، ۱۴۰۰ق.

۱۳. ______، التوحید، ‏قم: ‏ جامعه مدرسین، ۱۳۹۸ق.

۱۴. ______، کتاب من لایحضره الفقیه‏، قم: ‏دفتر انتشارات اسلامى، ۱۴۱۳ق‏، چاپ دوم.

۱۵. ______ (الف)، اعتقادات، قم: الموتمر العالمی ‌لشیخ المفید، ۱۳۷۲ش.

۱۶. ______ (ب)، معانی الاخبار، قم: مؤسسه نشر اسلامی، ۱۳۷۲ش.

۱۷. صفار، محمد بن حسن‏، بصائر الدرجات، ‏‏ قم: ‏مکتبة آیة‌اللّه المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق، چاپ دوم.

۱۸. قمى، على بن ابراهیم‏، تفسیر القمی،‏ قم: دارالکتاب، ۱۴۰۴ق، چاپ سوم‏.

۱۹. کشى، محمد بن عمر، إختیار معرفة الرجال‏، مشهد: مؤسسة نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق‏.

۲۰. کلینی، محمد بن یعقوب‏، کافی، مترجم: شیخ‌ محمد‌باقر کمره‌ای، تهران: اسوه، ۱۳۸۱ش، چاپ پنجم.

۲۱. محمدی، حسن و محمدتقی شاکر‏، «بررسی معرفت پیشین الهی از نگاه مفسران»، علوم اسلامی، ش ۲۰، ۱۳۸۸ش.

۲۲. نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم: مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۷ق، چاپ پنجم.

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران؛ زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 35414
صفحه از 572
پرینت  ارسال به