روایات اعتقادی تشکیل می‌دهد.۱ همچنین نیمی از روایات زراره۲ و حجم قابل توجهی از روایات محمد بن مسلم کلامی‌اند.۳
این جریان هرچند از نام و نشان تکلم فرار می‌کردند و آن را برای نقد جریان رقیب به کار می‌بردند، اما مقابله آنان از حیث دفاعی متکلمان نبود، بلکه بیشتر شیوه و منشأ این دفاع مورد نقد قرار داشت. با این همه، خود این جریان در معنای امروزین کلام، رفتاری کاملاً متکلمانه از خود به نمایش می‌گذاشت. بر همین اساس، از این جریان با نام «متکلمان متن محور» یاد شده است.
از مهم‌ترین افراد سامان‌دهنده این جریان به أبان بن تَغلِب بن رباح کوفی (م۱۴۱ق) می‌توان اشاره نمود. تعریف ماندگار و مشهور او از شیعه به راستی از روش فکری او در این جریان پرده برمی‌دارد.۴ دور از ذهن نیست که دستور امام صادق علیه السلام مبنی بر مناظره با اهل مدینه، بیشتر به معنای اِخبار و فتوا باشد تا جدل در اعتقادات.۵ بسیاری از روایات او در قالب پرسش از امام علیه السلام به دست ما رسیده است؛ پرسش‌هایی در باب توحید، امامت، تعداد امامان۶، مهدویت۷، رجعت۸ و دیگر مسائل اعتقادی.۹ بُرَید بن معاویه عِجْلی (م۱۵۰ق) نیز از مهم‌ترین افراد در طبقه نخست این جریان بوده است. در گزارشی، او و زراره در مسئله استطاعت هم‌عقیده دانسته شده‌اند.۱۰ محمد بن مسلم ثقفی (م۱۵۰ق)، ابوبصیر یحیی بن قاسم کوفی و زرارة بن أعین (م۱۵۰ق) در برهه‌ای از زندگی در این جریان جای می‌گیرند. این چند تن، جملگی از اصحاب اجماع هستند که با ورود در عرصه تبیینِ درون دستگاهی معارف، نقش متکلمانه‌ای نیز برای خویش رقم می‌زنند.
پس از این طبقه، راویانی چون ابومحمد کوفی عبداللّه بن مُسکان العنزی (زنده پیش از
1.. نک: مسند ابابصیر.
2.. نک: مسند زرارة بن اعین.
3.. نک: مسند محمد بن مسلم.
4.شیعه کسی است که وقتی مردم در گفتار پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله اختلاف پیدا کنند، سخن علی علیه السلام را بپذیرد و وقتی در گفتار علی اختلاف پیدا کنند، سخن جعفر بن محمد را قبول کند (نجاشی، رجال، ص۱۲، ش۷).
5.. کشّی، رجال، ج۲، ص۶۲۲.
6.. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج۱، ص۵۶.
7.. نعمانی، الغیبه، ص۱۶۰.
8.. حر عاملى، الایقاظ، ص۱۲۶.
9.. مجلسی، بحار الانوار، ج۲۳ و ۲۷.
10.. کشّی، رجال، ج۱، ص۲۴۰، ش۴۳۷.
