235
جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه

۹. سمعانی، ابوسعید عبدالکریم، الانساب، تحقیق: عبدالرحمن بن یحیی المعلمی، حیدرآباد‌‌: مجلس دائرة المعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق.

۱۰. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل والنحل، تحقیق: محمد بدران، قم‌‌: الشریف الرضی، ۱۳۶۴ش، چاپ سوم.

۱۱. ‌شیخ صدوق، محمد بن علی، التوحید، تصحیح: هاشم حسینی، قم‌‌: جامعه مدرسین، ۱۳۹۸ق.

۱۲. ______ ، معانی الاخبار، تحقیق: على اكبر غفارى، قم‌‌: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۴۰۳ق.

۱۳. طبرسى، احمد بن على، ‏الإحتجاج، تحقیق‌‌: محمدباقرخرسان، مشهد‌‌: نشرمرتضی، ۱۴۰۳ق.

۱۴. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران‌‌: دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، چاپ چهارم.

۱۵. كشى، محمد بن عمر، رجال الكشی، تحقیق‌‌: مهدی رجایی، قم‏‌‌: مؤسسة آل البیت، ۱۳۶۳ش.

۱۶. كفعمى، ابراهیم بن على عاملى، المصباح كفعمی، قم: دار الرضی، ۱۴۰۵ق، چاپ دوم.

۱۷. مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین بن علی، مروج الذهب، بیروت‌‌: ‌دار الاندلس، بی‌تا.

۱۸. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم شیرازی، شرح اصول کافی، تصحیح: محمد خواجوی، تهران‌‌: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۸۳ش.

۱۹. ولفسن، هری اوسترین، فلسفه علم کلام، ترجمهٔ احمد آرام، تهران‌‌: انتشارات الهدی، ۱۳۶۸ش.


جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
234

منسوب هستند تنها علائمی برای نفی هر گونه نقص از خداونداند‌؛ زیرا به اعتقاد او ایجابی معنا کردن صفات، ذات الاهی را از واحدی المعنی‌ بودن خارج می‌کند.

نتیجه‌گیری

بنابر آنچه پیشتر گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که اصحاب امامیه در نفی صفت از ذات خداوند اتفاق نظر داشتند و در این ‌مسئله اختلافی نداشتند و در مقام معناشناسی، اسماء منتسب به ذات را به‌ شکل سلبی معنا می‌کردند. تعابیری همچون «إن اللّه عالم فی‌نفسه لیس بجاهل» از مؤمن طاق و «ان الله علم لاجهل فیه» از هشام و ‌«إِنَ‏ اللَّهَ‏ خِلْوٌ مِنْ‏ خَلْقِهِ وَخَلْقَهُ خِلْوٌ مِنْهُ» از زراره تنها برای نفی هرگونه شباهت میان خداوند و انسان نبود، بلکه منظور آنان از تنزیه‌ فراوان خداوند تعالی، اساساً نفی هر گونه صفت از ذات الهی بود.

کتاب‌نامه

۱. ابن جوزی، عبدالرحمن، تلبیس ابلیس، تحقیق: السید الجمیلی، بیروت‌‌: دار الکتب العربی‌، ۱۴۲۶ق.

۲. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، تحقیق: على اكبر غفارى، قم‌‌: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۴۰۴ق، چاپ دوم.

۳. اشعری، ابوالحسن، مقالات الاسلامیین، آلمان (ویسبادن)‌‌: فرانس شتاینر، ۱۴۰۰ق، چاپ سوم.

۴. اعتصامی، عبدالهادی، «مسئله نفی صفات در روایات اهل بیت علیهم السلام»، تحقیقات کلامی، سال اول، ش۲، قم‌، ۱۳۹۲ش.

۵. اندلسى‏، ابن حزم، الفصل فی الملل و الأهواء و النحل، تعلیق‌‌: احمد شمس الدین، بیروت‌‌: دار ا‌لکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.

۶. انیس، ابراهیم مصطفی، المعجم الوسیط، استانبول‌‌: المکتبة الاسلامیة‌، ۱۳۹۲ق.

۷. برقى، احمدبن محمد بن خالد، المحاسن، تحقیق: جلال الدین محدث، قم: ‌‌دار الكتب الإسلامیة،۱۳۷۱ق، چاپ دوم.

۸. بغدادی، عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، بیروت‌: دارالآفاق، دارالجیل، ۱۴۰۸ق.

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران؛ زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 35507
صفحه از 572
پرینت  ارسال به