467
جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه

اما همین اندازه گزارش شده که وی در کنار کثیر‌النواء و حسن‌ بن صالح و دیگر مرجئیان خدمت امام صادق علیه السلام رسیده و همگام با آنان نسبت به ولایت‌پذیری خلفای نخستین در کنار پاسداشت فضائل علی علیه السلام ابراز عقیده کرده است.۱

سَلَمَة‌ بن کهیل

أبویحیى سَلَمَة‌بن کهیل حضرمی تنعی کوفی۲ که بر پایه گزارش فرزندش در سال ۴۷ق چشم به جهان گشوده و در سال ۱۲۱ق دیده فروبسته است.۳ منابع رجالی اهل‌سنت وی را تابعی، ثقه و متقن‌الحدیث دانسته و گاه گفته‌اند که در او ‌‌‌گرایش‌های شیعی وجود داشته است.۴ میزان اعتماد راویان اهل‌سنت به او و نقل روایاتش خود گویای آن است که در نگاه آنان وی فردی مورد قبول است؛۵ اما در منابع رجالی شیعه وی زیدی بتری، غیر امامی۶ و مذموم در روایت۷ شناسانده شده است.

از مهم‌ترین اشخاصی که وی از آنها روایت کرده می‌توان أمیرالمؤمنین علیه السلام۸، ابی‌هیثم بن تیهان، شهر بن حوشب و عبداللّه‌ ابن عباس‏‏ ابن عبدالمطلب.۹ ابراهیم بن سوید نخعی، حسن عرنی، ذرّ بن عبداللّه‌ همدانی، سعید بن جبیر، سعید بن عبدالرحمان‌ بن أبزى، عامر شعبی، عبداللّه‌ بن عبدالرحمان بن أبزى، عبد اللّه بن أبی‌أوفى، عبدالرحمان بن یزید نخعی، عطاء بن أبی‌رباح، عکرمة مولى ابن‌عباس، علقمة‌ بن قیس نخعی، علقمة بن وائل بن حجر خضرمی، کریب‌ مولى ابن‌عباس، پدرش کهیل‌ بن حصین، مجاهد بن جبر مکی، أبی‌جحیفة وهب بن عبداللّه‌

1.. شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج‌۲، ص‌۴۹۵-۴۹۶.

2.. المزّی، تهذیب الکمال، ج‌۱۱، ص‌۳۱۶؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج‌۵، ص‌۲۹۸.

3.. المزّی، تهذیب الکمال، ج‌۱۱، ص‌۳۱۶.

4.. رازی، الجرح والتعدیل، ج‌۴، ص‌۱۷۰؛ المزّی، تهذیب الکمال، ج‌۱۱، ص‌۳۱۶؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج‌۵، ص‌۲۹۸.

5.. المزّی، تهذیب الکمال، ج‌۱۱، ص‌۳۱۵-۳۱۶.

6.. نجاشی، رجال، ص‌۲۳۳و ۳۶۰.

7.. کشّی، رجال، ص‌۲۴۱.

8.. دربارۀ این‌که آیا امکان دارد وی از امام علی علیه السلام نقل روایت داشته باشد یا دو نفر با اسم مشترک هستند، نک: خوئی، معجم رجال الحدیث، ج‌۸، ص‌۲۰۷- ۲۰۸.

9.. کلینی، الکافی، ج‌۸، ص‌۳۱؛ ج‌۷، ص۳۶۴، ۴۱۲؛ ج‌۶، ص‌۲۲۵؛ ج‌۹، ص‌۳۳۱ و ج‌۱، ص‌۲۹۸.


جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
466

سوی جماعت سنی مقبول افتد.۱

او به غیر از امام سجاد و صادِقَین علیهم السلاماز بیش از پنجاه نفر نقل روایت کرده است. مهمترین این افراد بر پایه گزارش ذهبی افرادی هستند که ‌‌‌گرایش‌های همگونی با وی دارند؛ کسانی چون: ابراهیم نخعی، ذر بن عبداللّه‌ همدانی، ذکوان أبی‌صالح سمان، زید بن أرقم، سعید بن جبیر، شریح بن حارث قاضی، شهر بن حوشب، عامر شعبی، عبداللّه‌ بن نافع، عبدالحمید بن عبدالرحمان، عبیداللّه بن أبی‌رافع، عکرمة مولى ابن‌عباس، أبی‌مجاهد بن جبر، مصعب بن سعد بن أبی وقاص، مقسم مولى ابن عباس، میمون بن أبی‌شبیب، أبی‌جحیفة وهب بن عبداللّه‌ سوایی صحابی، یحیى بن جزار، یزید بن شریک تیمی، عایشه بنت سعد بن أبی وقاص۲، بلال‌ ابن أبی‌درداء و عبدالرحمن ‌ابن أبی‌لیلى انصاری.۳

همچنین أبان بن تغلب، أجلح‌ بن عبیداللّه، أشعث بن سوار، حجاج بن دینار، خالد حذاء، سفیان‌ بن حسین، ابو عبداللّه‌ شقری، سلیمان أعمش، عبدالرحمان بن عبداللّه‌ مسعودی، عبدالرحمان بن عمرو أوزاعی، أبوإسحاق عمرو بن عبداللّه‌ سبیعی، قتادة بن دعامة، محمد بن قیس‌أسدی، مسعر بن کدام، منصور بن زاذان، أبوإسرائیل ملائی، أبوالحسن کوفی۴، حارث بن حصیرة أزدی، زکریا بن یحیى شعیری‏، زیاد بن سوقة جریری، معاویة بن عمار دهنی و معاویة بن میسرة بن شریح۵ نیز از او روایت نقل کرده‌اند.

توجه به این نکته خالی از لطف نیست که بیشتر این افراد از اصحاب حدیث یا اهلِ رأی کوفه بوده و یا ‌‌‌گرایش‌های ارجایی دارند. منابع رجالی نیز بر پایه همین حجم زیاد از راویان و ناقلان حدیث، به توثیق و تضعیف وی پرداخته‌اند.۶ از باورهای حکم اطلاع چندانی در دست نیست،

1.. شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج‌۲، ص‌۴۹۵-۴۹۶.

2.. ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج‌۵، ص‌۲۰۸؛ ذهبی، تذکرة الحفاظ، ج‌۱، ص‌۱۱۷؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج‌۲، ص‌۳۷۲-۳۷۳.

3.. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج‌۹، ص‌۲۷۹.

4.. ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج‌۵، ص‌۲۰۸؛ ذهبی، تذکرة الحفاظ، ج‌۱، ص‌۱۱۷؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج‌۲، ص‌۳۷۲-۳۷۳.

5.. کلینی، الکافی، ج‌۶، ص۴۴۶، ۵۰۹؛ ج‌۱، ص۳۸۹، ۲۷۰؛ ج‌۳، ص‌۵۵۷ و ج‌۷، ص۲۴، ۱۶۷ و نیز نک: شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج‌۷، ص‌۴۷۱؛ ج‌۱۰، ص۱۷۴، ۲۵۴و ج‌۵، ص۳۷۵و۳۷۸؛ شیخ طوسی، الاستبصار، ج‌۲، ص‌۲۱۳ و ج‌۴، ص‌۲۸۸؛ شیخ صدوق، کتاب من لا یحضره الفقیه، ج‌۴، ص۱۰۹، ۱۳۷؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج‌۲، ص‌۷۵؛ ج‌۱۲، ص‌۴۲۳ و ج‌۲۹، ص‌۵۳؛ و... .

6.. کشّی، رجال، ص‌۱۸۵؛ حلی، خلاصة الاقوال، ص‌۲۱۸؛ رازی، الجرح والتعدیل، ج‌۳، ص‌۱۲۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج‌۶، ص‌۳۳۱.

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران؛ زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 36004
صفحه از 572
پرینت  ارسال به