مرجئه شیعه
اکبر اقوام کرباسی۱
مقدمه
«مرجئه شیعه» تعبیری است که بر پایه جست‌وجوی نویسنده، تنها در روایتی از امام صادق علیه السلام از آن یاد شده است. نقلی که امام، انبوه مردمانی را که در تشییع جنازه عبداللّه ابن ابی یعفور شرکت جسته بودند «مرجئه شیعه» نام داده‌اند. این داستان را کشّی چنین گزارش کرده است که امام صادق علیه السلام از راوی سؤال فرمودند که آیا در تشییع جنازه عبداللّه ابن ابی یعفور۲ شرکت نمودی؟ راوی گفت: آری و چه جمعیت زیادی شرکت کرده بودند. امام فرمودند: و البته، در میان آنها مرجئه شیعه فراوانی می‌بینی.۳
به غیر از منابع روایی و حدیثی، انتظار می‌رود که از منابع تاریخی و فرقه‌نگاری نیز اطلاعاتی درباره این جریان به دست آید، اما مرجئه شیعه در این مصادر نیز جریانِ گمنامی است که نام و نشانی از آن به‌دست داده نشده است. از همین‌رو، طبیعی است کم‌اطلاعی از این جریان،
1.عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و پژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث.
2.. ابومحمد عبدالله ابن ابی یعفور عبدی از شخصیت‌های برجستۀ کوفه و از نزدیک‌ترین اصحاب امام صادق علیه السلام به شمار می‌رفت. او در کنار حمران بن أعین، از یاران مطیع و فرمان‌بردار امام صادق علیه السلام معرفی شده و از سوی آن حضرت به‌گونه‌ای درخور توجه، مدح شده است. ابن ابی‌یعفور در سال ۱۳۱ق. در کوفه دیده از جهان فروبست (شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۴۵و ۳۸۳؛ همان، ج۲، ص۴۱۸، ۵۱۴-۵۱۹؛ نجاشی، رجال، ص۲۱۳، ش۵۵۶؛ مؤذن جامی، «عبدالله بن ابی یعفور»، ج۲، ص۶۹۹.
3.. شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۵۱۶، ش۴۵۸.
