است. این مطلب را روایات منقول در کافی و سایر منابع حدیثی نیز تأیید میکند. برای مثال، از ۵۴۴ روایت محمد بن خالد در کافی ۳۶۱ روایت از طریق احمد بن محمد بن خالد و ۱۶۴ روایت از طریق احمد بن محمد بن عیسی نقل شده و تنها نوزده روایت از طرق دیگر به کلینی رسیده است و این مطلب نشان می‌دهد مشایخ قم روایات او را اخذ نکرده بودند.
حسین بن سعید
حسین بن سعید بن حماد بن سعید بن مهران،۱ از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادیعلیهم السلام و از راویان آن بزرگواران است. وی در اصل کوفی بود و در مدرسه حدیثی کوفه حدیث آموخت. مشایخ وی عمدتاً کوفی یا بغدادیاند. مشایخ او را بیش از صد شیخ حدیث شمارش کردهاند.۲ مهمترین مشایخ او عبارتاند از: فضالة بن ایوب،۳ ابن ابیعمیر، صفوان بن یحیی، حماد بن عیسی، نضر بن سوید، قاسم بن محمد جوهری، محمد بن سنان و عثمان بن عیسی.۴
وی پس از آموختن حدیث در کوفه، به اهواز رفت و به همین سبب به اهوازی ملقب شد۵ و سرانجام در پایان عمر به قم رفت و در همانجا درگذشت.۶ حسین بن سعید با انتقال به قم، علاوه بر پاره‌ای از میراث مشایخ کوفه، کتابهای سیگانه خود را ـ که باید آن را میراث کوفه دانست ـ در قم منتشر ساخت. حسین بن سعید بیش از آنکه راوی کتابهای مشایخ دیگر باشد، کتابهای خود را روایت میکرد. وی سی کتاب در ابواب و موضوعات مختلف داشت،۷ که این گستردگی و
1.. دربارۀ او ر.ک: نجاشی، رجال، ص۵۸ ـ ۶۰؛ طوسی، رجال، ص۳۵۵، ۳۷۴ و ۳۸۵؛ همو، فهرست، ص۱۴۹ و۱۵۰؛ کشی، رجال، ص۵۵۱.
2.. ر.ک: خویی، معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۴۷.
3.. البته نجاشی از حسین بن یزید سورایی نقل کرده که حسین بن سعید از طریق برادرش حسن، از فضالهروایت میکند.
4.. تعداد روایات حسین بن سعید از هریک از این مشایخ در کتاب کافی چنین است: فضاله، ۱۰۸۲؛ ابن ابیعمیر، ۸۰۵؛ صفوان بن یحیی، ۷۳۷؛ حماد بن عثمان، ۶۴۹؛ نضر بن سوید، ۶۴۲؛ محمد بن سنان، ۱۸۶؛ عثمان بن عیسی، ۱۸۶.
5.. نجاشی، رجال، ص۵۹.
6.. همان، ص۶۰.
7.. این کتابها که مشترک بین او و برادرش حسن بن سعید بودند عبارتاند از: کتاب الوضوء، کتاب الصلاه، کتاب الزکاه، کتاب الصوم، کتاب الحج، کتاب النکاح، کتاب الطلاق، کتاب العتق و التدبیر و المکاتبه، کتاب الایمان والنذور، کتاب التجارات و الاجارات، کتاب الخمس، کتاب الشهادات، کتاب الصید و الذبایح، کتاب المکاسب،( (کتاب الاشربه، کتاب الزیارات، کتاب التقیه، کتاب الرد علی الغلاة، کتاب المناقب، کتاب المثالب، کتاب الزهد، کتاب المروة، کتاب حقوق المؤمنین و فضلهم، کتاب تفسیر القران، کتاب الوصایا، کتاب الفرائض، کتاب الحدود، کتاب الدیات، کتاب الملاحم، کتاب الدعاء .
