نداده، با درج هشت روایت از مجموع ۴۳ روایت، در این موضوع نیز با صفّار هم‏رأی است.

بنابراین از مجموع روایات دو کتاب کافی و بصائر روشن می‏شود که ائمهعلیهم السلام از خصوصیات جسمی و روحی افراد، اعمال ایشان و از سخن حیوانات در زمان حال آگاه‏اند. ذکر این نکته لازم است که از مجموع این روایات عام بودن چنین دانشی برای تمام زمان‏ها استفاده نمی‏شود؛ زیرا امام در مقام بیان اصل موضوع است و مقدمات حکمت نسبت به خصوصیات تمام نیست؛ لذا تمسک به اطلاق روایات صحیح نیست.

امور ثابت عینی مادی در آینده

از بحث انگیزترین مباحث علم امام، آگاهی او به آینده است. اگرچه بعضی چنین دانشی را از ائمهعلیهم السلام نفی می‏کنند و آن را مخالف قرآن می‏دانند،^۱ کلینی و صفّار این دانش را برای ائمهعلیهم السلام ثابت می‏دانند و دانش نفی‏شده در قرآن را علم غیب (دانشی که از دیگری دریافت نشده) می‏دانند که فقط علم الهی چنین خصوصیتی دارد. این دانش به تناسب عنوان ابواب دو کتاب، در چهار گفتار بررسی خواهد شد.

منفعت‏ها و خسارت‏ها

زندگی بشر از دو دسته امور پیدا و پنهان تشکیل شده است و انسان‏ها همواره در پی کشف مسائل پنهان برای جلب منفعت بیشتر و دفع مضرات از خود بوده‏اند. روایاتی از اهل بیتعلیهم السلام وارد شده که ایشان از این مسائل آگاه‏اند و می‏توانند از آن خبر دهند. نمونه‏های فراوانی نیز از اصحاب ایشان نقل شده که امامان از آینده ایشان خبر داده‏اند؛ اخبار شهادت امیرالمؤمنینعلیه السلام و اباعبداللّٰهعلیه السلام توسط پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله،^۲ خبر پارس کردن سگ‏های ربذه بر عایشه،^۳ اطلاع از شهادت عمار به دست گروه سرکش،^۴ خبر از به صلیب کشیده شدن میثم تمار و جویریه، قطع شدن دست و پای رشید هجری و کشته شدن کمیل بن زیاد به دست حجاج بن یوسف، نمونه هایی از این اخبارند.^۵

اگرچه از روایات باب مربوط به این موضوع در کافی، شناخت امام نسبت به ابعاد جسمی، روحی و عملی انسان به‏طور کامل استفاده نمی‏شود، کلینی با درج نوزده روایت در سایر ابواب نشان داده که این دانش را پذیرفته است و اهل بیتعلیهم السلام را عالم به خصوصیات جسمی و روحی و آگاه از اعمال می‏داند و در این موضوع نیز با صفّار مخالفتی ندارد.

شناخت تمام زبان‏ها

زبان (به معنای سخن گفتن) از مهم‏ترین کنش‏های انسان و پل ارتباط انسان‏ها و انتقال خواسته‏ها و افکارشان با یکدیگر است و به همین دلیل، از رفتارهای تکرارپذیر انسان و از اهمیت و جایگاه ویژه‏ای برخوردار است. از آنجا که ولایت ائمهعلیهم السلام به عرب‏زبان‏ها محصور نیست و شامل تمام زمان‏ها و مکان‏هاست، ضروری می‏نماید که امام بتواند با سایر امت‏ها و نژادها ارتباط برقرار کند. صفّار روایات این بحث را در دو باب بصائر جای داده است.^۱ مجموع روایات این دو باب ۲۲ حدیث است که دو مورد از آن در کافی نیز آمده‏اند.^۲ در دومین حدیث مشترک، از امام حسن مجتبیعلیه السلام نقل شده که من بر تمام زبان‏های شرق و غرب آگاهم. کلینی بابی به این بحث اختصاص نداده، اما با درج روایات این بحث، اتحاد نظر خویش با صفّار را به اثبات رسانده است. همچنین در باب «هر کتابى که خدا نازل کرده، نزد ائمهعلیهم السلام موجود است و به هر لغتى که باشد آن را می‏‏دانند»^۳ بر این نکته تأکید می‏کند که آن بزرگواران به زبان کتاب‏های آسمانی آشنا هستند و این نیز خود دلالت دارد که کلینی این مطلب را پذیرفته است.

فهم سخن حیوانات

از جمله دانش‏های زمان حال، فهم سخن حیوانات است. از قرآن کریم معلوم می‏شود که سلیمان نبیعلیه السلام از این دانش و توان برخوردار بوده و سخن او با هدهد و فهم کلام مورچه در قرآن گزارش شده است. صفّار در سه باب، این دانش را برای ائمهعلیهم السلام اثبات کرده و فهم کلام پرندگان، چهارپایان و مسوخ را به ایشان نسبت داده است.^۴ اگرچه کلینی بابی را به این موضوع اختصاص