شناخت انسانها
باب دیگری که در کافی به بحث از دانش ائمهعلیهم السلام اختصاص یافته، باب «فِی مَعْرِفَتِهِمْ أوْلِیاءَهُمْ وَ التَّفْوِیضِ إلَیهِمْ»۱ است. این باب سه روایت در بردارد؛ دو روایت اول بر شناخت اعتقادی افراد توسط ائمهعلیهم السلام دلالت دارد و روایت سوم، علاوه بر شناخت اعتقاد، بر شناخت شخصیتی افراد نیز دلالت دارد؛ زیرا امام میفرماید که اگر صدای شخص را بشنویم، او را میشناسیم و میدانیم چه کسی است.
اما صفّار روایات این دانش را در هفده باب (شامل ۱۲۰ حدیث) جای داده است. این ابواب در سه گروه جای گرفتهاند:
۱. شناخت خصوصیات جسمی و روحی افراد که دو باب بصائر بر این مطلب دلالت دارند.۲ در باب اول، ائمهعلیهم السلام بر این مطلب تأکید میکنند که ما با دیدن چهره افراد ایشان را میشناسیم و از اعتقادشان آگاه میگردیم. البته بابی مشابه به این باب در کافی نیز وجود دارد، اما از آنجا که روایات آن باب فقط در بیان تفسیر آیه ۷۵ سوره حجر۳ ـ و تطبیق متوسمین بر ائمهعلیهم السلام ـ است و بهطور مستقیم گویای گستره علم امام نیست، از ذکر آن صرف نظر کردیم.۴
۲. علم به اعتقاد افراد۵ در شش باب که حاوی ۲۸ روایت است.
۳. علم به اعمال افراد۶ در نُه باب که ۷۲ روایت را در بر میگیرد.
باب دیگری که در کافی مشابهعنوان باب بصائر است، به شناخت ائمهعلیهم السلام نسبت به اصحاب واقعی از مدعیان دروغین اختصاص یافته است. تعداد روایات کافی در این باب، سه حدیث و تعداد روایات بصائر چهار حدیث است؛ اما هیچیک از روایات این باب از بصائر در کافی درج نشده و در مقابل، سه روایت کافی در ابواب دیگری از بصائر آمده است.۷ از مجموع ۱۲۰ حدیث این بابها، نوزده حدیث به کافی راه یافته است.
1.. کلینی، کافی، ج۱، ص۲۶۰.
2.. صفّار، بصائر الدرجات، ص۲۵۹ و ۳۵۴.
3.. «إِنَّ فی ذلِکَ لایاتٍ لِلْمُتَوَسِّمین».
4.. کلینی، کافی، ج۱، ص۲۱۸.
5.. همان، ص۸۲، ۲۴۲، ۲۵۰، ۳۹۶، ۴۱۹، ۴۳۱، ۴۳۴، ۴۳۵ و ۴۳۷.
6.. همان، ص۴۳۸؛ صفّار، بصائر الدرجات، ص۸۶، ۸۸ و ۳۸۷.
7.. صفّار، همان، ص۳۳۳ و ۳۳۷.
