179
جستارهایی در مدرسه کلامی قم

کلینی و عقل‏گرایی

محمد اخوان۱

درآمد

موضوع این نوشتار، بررسى عقل‏گرایى در آثار محمد بن یعقوب کلینىرحمه الله فقیه و محدث والامقام شیعه در قرن‏هاى سوم و چهارم هجرى است. انگیزه پرداختن به این موضوع، نشان دادن جامعیت شخصیت کلینى است؛ دانشمندى که در آغوش اسلام و مکتب تشیع پرورش یافته و حدیث‏گزارى وى، موجب ظاهرگرایى و عقل‏گریزى او نشده است.

در این نوشتار، نخست به اختصار کلینى را معرفی می‏کنیم.

زندگی‏نامه کلینى

محمد بن یعقوب کلینى در قریه کلین، از توابع رى، دیده به جهان گشود.۲ زادگاه او در زمان تولدش، از اهمیت والایى برخوردار بوده؛ تا آنجا که برخى رى را در آن زمان پس از بغداد، بزرگ‏تر از سایر شهرها دانسته‏اند.۳

هیچ‏یک از رجالیان و مورخان زادروز کلینىرحمه الله را مشخص نکرده‏اند، لیکن برخى آن را در زمان حیات امام یازدهم، امام حسن عسکرىعلیه السلام دانسته‌اند؛۴ گرچه برخى دیگر این سخن را بى‏وجه پنداشته‏اند.۵

1.عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان.

2.. نجاشى، رجال، ص۲۶۶؛ طوسى، رجال، ص۴۳۹.

3.. اصطخرى، مسالک وممالک، ص۱۶۶.

4.. ر.ک: بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ج۳، ص۳۳۶.

5.. خویى، معجم رجال الحدیث، ج۱۸، ص۵۴.


جستارهایی در مدرسه کلامی قم
178

۳۸. مدرسی طباطبایی، مکتب در فرایند تکامل، ترجمه: هاشم ایزدپناه، نیوجرسی: انتشارات داروین، ۱۳۷۴.

۳۹. معارف، مجید، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، تهران: انتشارات معارف، بی‏تا.

۴۰. تاریخ عمومی حدیث، تهران: انتشارات کویر، بی‏تا.

۴۱. مفید، المسائل السرویه، به کوشش صائب عبدالحمید، قم: کنگره شیخ مفید، بی‏تا.

۴۲. مقدسی، محمد بن احمد، احسن التقاسیم، چاپ لیدن، بی‏جا، بی‏نا، بی‏تا.

۴۳. مکدرموت، مارتین، اندیشه‏های کلامی شیخ مفید، ترجمه: احمد آرام، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۲.

۴۴. رازی، منتجب الدین، فهرست، به کوشش محدث ارموی، قم: کتابخانه آیت‏‏اللّٰه العظمی‏ مرعشی نجفی، ۱۳۶۶.

۴۵. نجاشی، رجال، به کوشش شبیری زنجانی، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.

۴۶. نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، به کوشش علی‏اکبر غفاری، تهران: مکتبة الصدوق، [بی‏تا].

۴۷. نوری، میرزا حسین، خاتمة مستدرک الوسائل، قم: مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۸ق.

۱. The Encyclopaedia of Islam, CD-Eom Edition, V:۱/۰, Leiden , Brill, ۱۹۹۱.

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی قم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران؛ زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 17821
صفحه از 356
پرینت  ارسال به