گروه تاریخ کلام پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام همت خود را بر این گمارد تا به ریشه‌یابی هویت فکری و تاریخی اندیشۀ کلامی شیعه بپردازد و با پی‌ریزی طرح کلان «تاریخ کلام امامیه»، بار سنگین پژوهش در این فضای کمتر شناخته شده را بر دوش بگیرد.
این طرح در گام نخست، به بازشناسی و تحلیل دقیق مدرسه‌های کلامی امامیه می پردازد و تاکنون با کاوِش در زوایای تاریک و مبهم تفکر امامیه در دوران نخستین و میانه، دستاوردهای فراوانی را در قالب مقاله و کتاب آمادۀ عرضه دارد.
کتاب جستارهایی در مدرسه کلامی قم، حاصل پژوهش در این مدرسه است که در مجموع تصویری تازه از تاریخ کلام امامیه در دوران پیدایی و پایه‌ریزی آن نشان می‌دهد. این جلد که با جستاری مستقل تکمیل می‌شود به همراه جستارهای کلامی مدینه، کوفه و بغداد به اختصار به معرفی همۀ مدرسه‌های کلامی امامیه می‌پردازد. البته این پژوهش‌های آغازین، هم‌اکنون با مطالعات عمیق و جامع‌تر در پژوهشکده در حال پیگیری است و کم‌کم فرآورده‌های آن نیز تقدیم جامعۀ علمی خواهد شد.
این مجموعه، منتخبی از مقاله‌ها و پژوهش‌های پژوهشگران پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام و نیز چند مقاله از محققان دیگر مراکز علمی است که هر یک به بُعدی از ابعاد و مسائل مرتبط با مدرسۀ قم پرداخته است. پاره‌ای از این مقاله‌ها پیش‌تر در نشریه‌های مختلف به چاپ رسیده‌اند و اینک در این مجموعه بازنشر می‌شوند و پاره‌ای دیگر از این پژوهش‌ها برای نخستین بار در این مجموعه انتشار می‌یابند.
این مجموعه در سه بخش اصلی گزینش و تنظیم شده است؛ بخش نخست با نام «شکل‌گیری مدرسۀ قم» با سه مقاله، در پی معرفی مدرسۀ قم و تبیین ریشه‌های شکل‌گیری این مدرسه است.
در بخش دوم نیز با نام اندیشه‌ها و آثار، با هفت مقاله، پژوهش‌هایی در اندیشه‌های کلامی اصحاب قم و ویژگی‌های میراث این مدرسه ارائه گردیده است. در این مقالات بیشتر تلاش شده است تا با نگاهی در آثار و شخصیت‌های محوری، به مؤلفه‌های فکری و کلامی مشایخ قم توجه شود
بخش سوم که به شخصیت‌ها اختصاص دارد، به اختصار به معرفی چند تن از شخصیت‌های برجستۀ این مدرسه پرداخته شده است.
