است؛ همان‏گونه که انتساب به اصفهان را نیز باید به همین دلیل دانست. به هر حال، به دلیل نقل ابن غضائری نام احمد بن محمد سیاری را در زمره متهمان به غلو در قم آوردیم.

از آنجا که وی را به‏عنوان کاتب آل طاهر معرفی کرده‏اند و طاهریان در آن زمان بر خراسان و سیستان و حتی ری و قزوین استیلا داشتند، حضور سیاری در قم هرچند برای مدتی کوتاه، بعید به نظر نمی‏رسد.

رجالیان بغداد همگی وی را ضعیف، فاسد المذهب و غالی معرفی کرده‏اند^۱ و ظاهراً این دیدگاه در مورد سیاری در قم نیز سابقه داشته است و شاید برخاسته از داوری‏های مشایخ قم باشد. بنابر گزارش نجاشی، طوسی و ابن غضائری، ابن ولید و به تبع او شیخ صدوق روایات وی از کتاب نوادر الحکمه را استثنا کرده، نقل نمی‏کردند.^۲ نیز محمد بن یحیی عطار در نقل آثار وی نقل را به غیر از آنچه در او غلو یا تخلیط وجود دارد محدود کرده است.^۳ بنابر گزارش ابن غضائری، علی بن محمد بن محبوب نیز وی را قائل به تناسخ دانسته است.^۴ بنابراین، در مجموع، دیدگاه قمی‏ها نیز درباره او و میراث حدیثی‏اش همراه با تردید و اتهام بوده است؛ با این حال، میراث او پس از گزینش و حذف موارد مشکوک، در منابع بعدی منتقل شده است. در کتاب کافی ۲۰۶ روایت از طریق احمد بن محمد سیاری آمده است. در کتاب خصال و علل ‏الشرایع نیز روایات متعددی از سیاری نقل شده است. در این روایات، راوی اصلی احمد بن محمد بن خالد برقی و محمد بن احمد بن عمران اشعری صاحب نوادر الحکمه است. روایت نوادر الحکمه از احمد سیاری و جریان استثنای قمی‏ها مشهور است و در رجال نجاشی و فهرست طوسی به تفصیل گزارش شده است^۵ و نقل احمد برقی از وی نیز در باقی مانده محاسن آشکار است. حسین بن محمد بن عامر نیز راوی دیگری است که روایات فراوانی از وی نقل کرده است. اما در بین مشایخ وی نام افراد متعددی از متهمان به غلو و تخلیط دیده می‏شود؛ از جمله: محمد بن جمهور عمی، محمد بن سنان زاهری، محمد بن عبداللّٰه بن مهران، محمد بن علی ابوسمینه و محمد بن عیسی بن عبید.

حسن بن محمد ادعای نبوت و بابیت امام هادیعلیه السلام را داشته است.^۱

نام وی در اسناد روایات دیده نمی‏شود؛ تنها در چهار مورد شخصی به نام حسن بن محمد و در یک مورد حسن القمی در سند روایتی واقع شده که ممکن است همین حسن بن محمد بن بابا باشد. به همین دلیل استادان و شاگردان وی را نیز نمی‏شناسیم و از میزان حضور و فعالیت وی در نقل میراث روایی نیز اطلاعی در دست نیست. نیز اگرچه وی قمی معرفی شده است، از حاضر بودن یا نبودن وی در قم آگاهی نداریم. تنها مستند درباره ارتباط وی با دیگر اشخاص نقلی است که کشی از نصر بن صباح آورده است مبنی بر اینکه حسن بن محمد به همراه قاسم یقطینی شعرانی و محمد بن موسی شریقی از شاگردان علی بن حسکه بوده‏اند.^۲

احمد بن محمد سیّاری

احمد بن محمد بن سیار ابو‏عبداللّٰه کاتب، معروف به سیاری است. دوران حیات او در نیمه نخست قرن سوم تخمین زده می‏شود. وی از اصحاب امام هادی و امام عسکریعلیهما السلام معرفی شده است.^۳ البته ابن ادریس در کتاب سرائر وی را از اصحاب امام کاظم و امام رضاعلیهما السلام دانسته است.^۴ در رجال کشی نیز نقلی از حیات و محل رجوع بودن وی در دوران امامت امام جوادعلیه السلام حکایت دارد.^۵ اگر نقل ابن ادریس درست باشد، باید، وی حداقل متولد سال ۱۶۵ باشد و ذکر نام او در بین اصحاب امام عسکریعلیه السلام نشان می‏دهد وی تا پس از ۲۵۵ زنده بوده است.

درباره محل زندگی وی بیشتر منابع از جمله نجاشی و شیخ در فهرست و رجال، وی را بصری دانسته‏اند.^۶ کشی در نقلی وی را اصفهانی معرفی کرده و انتساب وی به بصره را نیز با عبارت «قیل» متذکر شده است؛^۷ ولی در این میان ابن غضائری وی را قمی دانسته است.^۸ انتساب سیاری به قم یا ناشی از اشتباه ابن غضائری است یا به دلیل مسافرت و هجرتی به آن دیار بوده