349
جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد

۰.یا ابنَ مُسلِمٍ کُلُّ شَى‏ءٍ خَلَقَهُ اﷲ مِن طَیرٍ أو بَهیمَةٍ أو شَى‏ءٍ فیهِ رُوحٌ فَهُوَ أسمَعُ لَنا و أَطوَعُ مِن ابنِ آدَمَ.۱

بر اساس حدیث دیگر، آن‌گاه که سدیر صیرفى، از دریافت سریع نامه امام باقر علیه السلام از فاصله دور، اظهار شگفتى کرد، آن حضرت فرمود:

۰.یا سدیرُ إنَّ لَنا خَدَماً مِنَ الجِنِّ فَإذا أرَدنَا السُّرعَةَ بَعَثناهُم.۲

در حدیث دیگر مى‏خوانیم:

۰.محمد بنِ سِنانٍ قال: کُنتُ عِند أبى‌جَعفَرٍ الثَّانى علیه السلام فَأجرَیتُ اختِلاف الشّیعَةِ فَقال: یا محمد إنَّ اﷲ ـ تَبارَک و تَعالى ـ لَم‌یزَل مُتَفَرِّداً بِوَحدانِیتِهِ ثُمَّ خَلَق محمداً و عَلِیاً و فاطِمَة فَمَکَثُوا ألف دَهرٍ ثُمَّ خَلَق جَمیع الأشیاءِ فَأشهَدَهُم خَلقَها و أجرَى طاعَتَهُم عَلَیها....۳

چهار. وجود آیات پیامبران در نزد امامان علیهم السلام۴

در احادیث‏ کافى‏ آمده است که آیات و نشانه‏هاى معجزه‏گر پیامبران، مانند عصاى موسى، انگشتر سلیمان و پیراهن یوسف، به عنوان مواریث امامت نزد امامان موجود است.۵ امام محمد باقر علیه السلام مى‏فرماید:

۰.کانَت عَصا مُوسى لآِدَمَ علیه السلام فَصارَت إلى شُعَیبٍ ثُمَّ صارَت إلى مُوسى بن عِمرانَ و إنَّها لَعِندَنا وَ إنَّ عَهدى بِها آنِفاً و هِىَ خَضراءُ کَهَیئَتِها حِینَ انتُزِعَت مِن شَجَرَتِها و إنَّها لَتَنطِقُ إذا استُنطِقَت....۶

همو در کلامى دیگر، فرموده است:

۰.خَرَجَ امیرالمؤمنین علیه السلام ذاتَ لَیلَةٍ بَعدَ عَتَمَةٍ وهُوَ یقُولُ هَمهَمَةً هَمهَمَةً و لَیلَةً مُظلِمَةً خَرَجَ عَلَیکُمُ الإمامُ عَلَیهِ قَمیصُ آدَمَ و فى یدِهِ خاتَمُ سُلَیمانَ و عَصا مُوسى علیه السلام.۷

1.. همان، ص۴۷۰.

2.. همان، ص۳۹۵.

3.. همان، ص۴۴۱.

4.. ر.ک: همان، ص۴۴۱ (بابُ ما عِندَ الأئِمَّةِ مِن آیاتِ الأَنبِیاءِ علیهم السلام). در این باره، شیخ مفید نیز در الإرشاد (ج ۲، ص۱۸۶ و ۱۸۷) احادیثى نقل کرده است.

5.. چنان‌که مى‏دانیم، بر پایۀ احادیث، مواریث علمى و نشانه‏هاى انبیا و اوصیاى گذشته، به پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و توسط آن حضرت، به امیرمؤمنان علیه السلام و به همین ترتیب، به امامان علیهم السلام بعدى رسیده است.

6.. کلینی، کافى، ج۱، ص۲۳۱.

7.. همان.


جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد
348

آن نیز شایسته نیست و اما حکم‏ عقل به لزوم آن دو، محل توقف است، گو اینکه اعتقاد به آن دور نیست. مى‏گویم: بسیارى از احادیث این باب، به خواست خداى متعال در تضاعیف معجزات ائمه علیهم السلام خواهد آمد.۱

۴. ظهور معجزات و اعلام به دست ائمه علیهم السلام‏

بنا به گزارش شیخ مفید درباره ظهور معجزات به دست ائمه علیهم السلام‏، در میان امامیان، سه دیدگاه وجود دارد. دیدگاه شیخ مفید آن است که ظهور معجزات به دست امامان عقلاً واجب و قیاساً ممتنع نیست. درباره وقوع معجزات از ایشان نیز اخبار و گزارش‏هاى متظاهر و منتشر، نقل شده است و او از جهت سمع و آثار صحیح بر این مسئله، قطع دارد. جمهور اهل امامت (امامیه) با شیخ مفید هم‏عقیده‏اند. بسیارى از منسوبان به امامیه صدور معجزه از سوى امامان را، به‌سان پیامبران، عقلًا واجب مى‏دانند. آل نوبخت مخالف وقوع معجزه به دست ائمه علیهم السلام هستند.۲ احادیث دلالت کننده‏ کافى‏ بر صدور معجزه از امامان را مى‏توان شامل دسته‏هاى زیر دانست:

یک. آگاهى‏هاى ائمه علیهم السلام از امور غیبى‏۳

دو. دارا بودن اسم اعظم توسط ائمه علیهم السلام‏

از امام محمد باقر علیه السلام روایت شده است:

۰.إنَّ اسمَ اﷲ الأعظَمَ عَلى ثَلاثَةٍ و سَبعینَ حَرفاً و إنَّما کانَ عِندَ آصَفَ مِنها حَرفٌ واحِدٌ فَتَکَلَّمَ بِهِ فَخُسِفَ بِالأرضِ ما بَینَهُ و بَینَ سَریرِ بِلقِیسَ حَتّى تَناوَلَ السَّریرَ بِیدِهِ ثُمَّ عادَتِ الأرضُ کَما کانَت أسرَعَ مِن طَرفَةِ عَینٍ وَ نَحنُ عِندَنا مِنَ الإسمِ الأَعظَمِ اثنانِ و سَبعُونَ حَرفاً.۴

سه. مطیع بودن همه چیز براى ائمه علیهم السلام‏

امام باقر علیه السلام به محمد بن مسلم مى‏فرماید:

1.. مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۶، ص۱۹۳.

2.. شیخ مفید، أوائل المقالات، ص۶۸، گفتار ۴۲.

3.. ر.ک: کلینی، کافى، ج۱، ص۲۶۱ (بَابُ أنَّ الأئِمَّةَ علیهم السلام لَو سُتِرَ عَلَیهِم لَأخْبَرُوا کلَّ امرِئٍ بِما لَهُ وَ عَلَیهِ) و ص۲۶۰ (بَابُ أنَّ الأئِمَّةَ علیهم السلام یعلَمُونَ عِلمَ ما کانَ وَ ما یکونُ وَ أنَّهُ لایخفَى عَلَیهِمُ الشَّى‏ءُ صَلَواتُ اﷲ عَلَیهِم) و ص۲۵۶ (بابٌ نادِر فیهِ ذِکرُ الغیب) و ص۲۵۳ (بابٌ فى أنّ الأئمّة علیهم السلام یزدادونَ فى لیلة الجُمعَة) و ص۲۵۳ (بابُ لو لا أنّ الأئمّة علیهم السلام یزدادون لنفد ما عِندهم).

4.. ر.ک: کلینی، کافى، ج۱، (بَابُ ما اعْطِىَ الأئِمَّةُ علیهم السلام مِنِ اسمِ اﷲ الأَعْظَمِ).

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران، زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 39296
صفحه از 657
پرینت  ارسال به