قائل به وجوب نص بر ایشان شد.^۱

۳. معرفت امامان به همه صناعات و زبان‏ها

از دیدگاه شیخ مفید و گروهى از امامیان، شناخت امامان به همه صنایع و زبان‏ها، امتناع عقلى ندارد؛ البته وجوب عقلى نیز ندارد. به گفته شیخ مفید احادیثى به دستمان رسیده که نشان مى‏دهند ائمه علیهم السلام به این امور علم داشته‏اند که در صورت ثبوت از طریق احادیث به این مطلب، قطع حاصل مى‏شود. اما وى در قطع به این امر از طریق احادیث، تأمل دارد. بر پایه گزارش مفید، نوبختیان، به همراه همه مفوّضه‏^۲ و دیگر غالیان، علم امامان به امور یاد شده را عقلاً واجب مى‏دانند.^۳ احادیث موجود در کافى‏ در باب دانش امامان به زبان‏ها را مى‏توان به اقسامى تقسیم کرد:^۴

یک. آگاهى امام از زبانى خاص‏

مانند امیرمؤمنان علیه السلام که با مردى، به زبان فارسى سخن گفته‏اند.^۵

دو. آشنایى امام به کتاب‏هاى آسمانى پیشین و علوم و سخنان پیامبران‏

این آگاهى امام طبعاً نشان مى‏دهد که به زبان‏هاى مختلف نیز آشنا بوده‏اند.^۶

شیخ کلینى در کافى بابى گشوده است زیر عنوان «بابُ أنَّ الأئِمَّةَ علیهم السلام عِندَهُم جَمیعُ الکُتُبِ الَّتى نَزَلَت مِن عِندِ اﷲ عزّ و جلّ و أنَّهم یعرِفُونَها عَلى اختِلافِ ألسِنَتِها». در این باب، دو روایت آمده است. در

اختارَهُ بِعِلمِهِ و انتَجَبَهُ لِطُهرِهِ....^۱

در حدیث جامعى که امام رضا علیه السلام درباره جایگاه بلند امامت بیان فرموده، بر این امر، صریح‏تر تأکید شده است که بخش‏هایى از آن را در اینجا مى‏آوریم:

۰.إنَّ الإمَامَةَ خَصَّ اﷲ عزّ و جلّ بِها إبراهیمَ الخَلیلَ علیه السلام بَعدَ النُّبُوَّةِ و الخُلَّةِ مَرتَبَةً ثالِثَةً و فَضیلَةً شَرَّفَهُ بِها و أشادَ بِها ذِکرَهُ، فَقالَ: (إِنِّی جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً) فَقالَ الخَلیلُ علیه السلام سُرُوراً بِها: و مِن ذُرِّیتى قالَ اﷲ ـ تَبارَکَ و تَعالى ـ: (لاینالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ) فَأبطَلَت هذِهِ الآیةُ إمامَةَ کُلِّ ظالِمٍ إلى یومِ القِیامَةِ و صارَت فى الصَّفوَةِ ثُمَّ أکرَمَهُ اﷲ تَعالَى بِأن جَعَلَها فى ذُرِّیتِهِ أهلِ الصَّفوَةِ و الطَّهارَةِ... الإِمامُ واحِدُ دَهرِهِ لایُدانیهِ أحَدٌ و لا یُعادِلُهُ عالِمٌ و لایوجَدُ مِنهُ بَدَلٌ و لا لَهُ مِثلٌ و لا نَظیرٌ مَخصُوصٌ بِالفَضلِ کُلِّهِ مِن غَیرِ طَلَبٍ مِنهُ لَهُ و لا اکتِسابٍ بَل اختِصاصٌ مِنَ المُفضِلِ الوَهّابِ... رَغِبُوا عَن اختیارِ اﷲ و اختیارِ رَسُولِ اﷲ صلی الله علیه و آله و أهلِ بَیتِهِ إلى اختیارِهِم....^۲

۲. ولایت والیان ائمّه علیهم السلام به نص است یا اختیار؟

شیخ مفید، دیدگاه خود را در این باره این گونه گزارش کرده است:

مى‏گویم: عصمت والیان ائمّه، واجب نیست؛ ولى دانش ایشان به تمامى آنچه سرپرستى آن را برعهده مى‏گیرند، و برترى ایشان بر رعایایشان در آن (علم) واجب است؛ زیرا ریاست مفضول بر فاضل، در امرى که ریاست وى را در آن برعهده دارد، محال است. در ولایت والیان، نص بر اعیان آنان واجب نیست و جایز است خداى متعال گزینش (اختیار) آنها را به ائمه واگذارد.^۳

شیخ مفید تصریح کرده که این، دیدگاه جمهور امامیه است؛ اما آل نوبخت، همانند نص بر ائمه علیهم السلام نص بر اعیان و اشخاص والیان ائمّه علیهم السلام را نیز واجب مى‏شمارند.^۴ درباره واجب بودن یا نبودن نصْ بر اشخاص والیان امامان در کافى‏ و دیگر منابع روایى، حدیثى یافت نشد. به نظر مى‏رسد با توجه به اینکه صفات و شروطى مانند عصمت ـ که وجود آنها در امامان لازم و مستلزم ضرورت نص الهى بر آنهاست ـ^۵ در والیان (آن‌گونه که شیخ مفید نیز یادآور شده) لازم نیست. از این روى، نمى‏توان