1.. شیخ مفید دربارۀ رابطۀ عقل با وحی می‏نویسد: «وأن التکلیف لایصح إلا بالرسل علیهم السلام واتفقت الإمامیة على أن العقل محتاج فی علمه و نتائجه إلى السمع و أنه غیر منفک عن سمع ینبه العاقل على کیفیة الاستدلال، و أنه لا بد فی أول التکلیف و ابتدائه فی العالم من رسول...» ( مفید،أوائل المقالات، ص ۴۴).

2.. ابوالجیش بلخی متکلم از محدثانی چون ابن ‏ابی‌الثلج بغدادی و ابن ‏همام اسکافی حدیث فراگرفته است. همچنین شیخ مفید و شاگردش سید مرتضی از کسانی چون ابن ‏داوود قمی، ابن ‏قولویه قمی و شیخ صدوق و برادرش حسین بن ‏بابویه حدیث استماع کرده و حتی شیخ مفید برخی از آثار محدثان یادشده را برای شاگردانش تدریس می‏کرده است.

3.. طوسی، فهرست، ص۴۰، ۴۱، ۵۴، ۶۱، ۱۱۸، ۱۲۸، ۱۵۰ و ... .

4.. برای نمونه، شیخ‏مفید از طریق ابن ‏قولویه قمی به آثار کلامی متکلمانی مانند ابن ‏تاجر سمرقندی و ابن‏ ابی عقیل عمانی دست یافت (نجاشی، رجال،ص ۴۸و۱۲۱).

5.. شیخ مفید دربارۀ حدیث‏گرایان امامیه می‏نویسد:« أصحابنا المتعلقین بالأخبار أصحاب سلامة وبعد ذهن و قلة فطنة یمرون على وجوههم فیما سمعوه من الأحادیث و لا ینظرون فی سندها، و لا یفرقون بین حقها و باطلها، و لایفهمون ما یدخل علیهم فی إثباتها، و لایحصلون معانی ما یطلقونه منها» ( مفید، تصحیح اعتقادات الامامیه، ص۸۸) یا همو در مسئلۀ سهو‏النبی سخنان شیخ صدوق و استادش ابن‏ ولید را تخطئه می‏کند (مفید، عدم سهو النبی، ص۲۷).

6.. نجاشی، رجال، ص۴۰۰.

7.. همان، ص۴۰۱.

1.. نجاشی، همان، ص۴۲،۸۴ و ۳۹۳.

2.. در این زمینه می‏توان به کتاب‌هایی مانند: ما نزل من القرآن فی امیرالمؤمنین علیه السلام، البشرى و الزلفى فی فضائل الشیعه، تاریخ الأئمة علیهم السلام، أخبار فاطمة و الحسن والحسین علیهم السلام ابن ‏ابی الثلج بغدادی،(نجاشی، رجال، ص ۳۸۱و۳۸۲) و الأنوار فی تاریخ الأئمة علیهم السلام ابن ‏همام اسکافی (همان، ص۳۸۰) الأشربة و ما حلل منها و ما حرم، کتاب الفضائل، ابن ‏ابی‏راافع انصاری (همان، ص۸۴)، دعاء السفر، الافضال، مناسک الحج کبیر مناسک الحج صغیر ابو‏غالب زراری(همان)، تأویل ما نزل فی النبی و آله علیهم السلام، تأویل ما نزل فی شیعتهم، تأویل ما نزل فی أعدائهم، وکتاب التفسیر الکبیر، الناسخ و المنسوخ، قراءة امیرالمؤمنین علیه السلام، قراءة أهل البیت علیهم السلام، المقنع فی الفقه ابن‏ جحام (قهپایی، مجمع الرجال، ج۵، ص۲۳۸) اشاره کرد.

3.. نجاشی، رجال، ص ۱۲۳، ۱۲۴و۳۸۴.

4.. نجاشی بیشتر کتاب‌های ابن‏ قولویه را بر شیخ مفید و ابن‏ غضائری قرائت کرده است (نجاشی، رجال، ص۱۲۴).

5.. در این زمینه می‏توان به کتاب المحدثین عیسی بن‏مهران مستعطف، (طوسی، فهرست، ص۱۸۸)، «الشیعة من اصحاب الحدیث و طبقاتهم » ابوبکر جعابی(نجاشی، همان، ص ۹۵) الاشتمال على معرفة الرجال و من روى عن إمام إمام ذکر من روى الحدیث من بنی ناشره» ابن‏ عیاش جوهری بغدادی (همان، ص ۸۶) و کتاب الحدیثین المختلفین ابن‏ عبدون اشاره کرد. (همان، ص۸۷).

6.. برای نمونه، شیخ مفید در موارد متعددی در مباحث کلامی به روایات اهل بیت علیهم السلام تکیه کرده است (مفید، أوائل المقالات،ص۵۳، ۷۱، ۷۳، ۷۷، ۷۹، ۸۳ و ۱۳۹).