غلوستیز قمی‏اش نگاشته است. فرزند او احمد بن ‏حسین با نگارش کتاب الضعفاء فی‏الرجال^۱ بیش از پیش به روش رجال‏شناسی قمیان توجه نشان داد. او علاوه بر فراگیری دانش حدیث نزد پدر (شاگرد برجسته مشایخ قم) در نزد برخی از حدیث‌گرایان قمی مانند حسن بن ‏محمد بن ‏بندار نیز دانش آموخته است.^۲ از این رو، وی در کتاب رجالش بسیاری از راویان امامیه را به سبب اتهاماتی چون غلو یا نقل از ضعفا و مجاهیل سلب اعتبار کرد. همچنین به نظر می‏رسد ابن ‏نوح سیرافی، شاگرد قمی‏های مقیم بغداد، در جرح و تعدیل راویان امامی، از دیدگاه رجال‏شناسی قمی‏ها متأثر بوده تا جایی که وی اغلب استثنائات ابن ‏ولید در رجال نوادر الحکمه را پذیرفته و او را در این سنجش مصیب دانسته است.^۳

نجاشی نیز ظاهراً از اثرگذاری قمی‏ها دور نمانده و همانند ابن ‏غضائری از منهج و روشِ رجال‌شناسان قمی پیروی می‏کرده است.^۴ کسانی چون شیخ ‏مفید، حسین بن ‏عبیداﷲ غضائری و ابن‏ نوح سیرافی حلقه ارتباطی نجاشی با مشایخ قمی بودند؛ به‌ویژه وی کتاب رجالی استاد خویش ابن‏ سیرافی را با عنوان المصابیح فی ذکر من روی عن الائمة علیهم السلام لکل امام در اختیار داشته است.^۵ همچنین با احمد بن‏حسین بن ‏عبیداﷲ غضائری هم‌نشین و مرتبط بوده است.^۶ افزون بر این، او با ابن ‏ابی‌جید قمی، شاگرد و ناشر منقولات ابن ‏ولید در بغداد،^۷ ارتباط داشته و در فهرست خویش فراوان به اقوال وی توجه نشان داده است.^۸ نکته درخور توجه اینکه بغدادیان تنها در جهت‏گیری کلی و در مبانی رجال‏شناسی به قمیان تمایل نشان می‏دادند. ولی به صورت مصداقی و موردی در ارزیابی بعضی از راویان میان رجال‏شناسان این دو مرکز اختلافاتی یافت می‏شود.^۹

گرفته‏ است.^۱ شیخ صدوق نیز علاوه بر تحدیث در بغداد، از برخی محدثان بغدادی همچون ابن‏ جعابی و ابن ‏اخی‏طاهر بهره برده است.^۲

در سایه تعاملات حدیثی قم و بغداد، کانون حدیثی بغداد به‌تدریج از تفکر حدیثی قمیان اثر پذیرفت؛ تا بدانجا که دانشیان نورسیده بغدادی به فراگیری و آموزش کتاب‌های روایی قمی‏ها اهتمام می‏ورزیدند^۳ یا حتی با استناد به منقولات مشایخ قمی، درباره دیدگاه‏های کلامی اصحاب نخستین اظهار نظر می‏کردند.^۴ دانش رجال بغدادیان نیز پس از ارتباط با قمیان از دیدگاه رجال‌شناسی قم متأثر شد؛ زیرا مشایخ مهاجر قمی علاوه بر انتشار حدیث در بغداد، شیوه نقد و ارزیابی حدیث و معیارهای سنجشِ راویان را نیز به حدیث‌آموزان بغدادی ‏آموختند. از این رو، نسل پسینیِ دانشوران بغدادی تحت ‏تأثیر مبانی رجال‌شناسی قمیان به‏خصوص شاگردان و طیف ‏فکری ابن ‏ولید قمی قرار گرفته بودند. از شاخص‏ترین این افراد می‏توان به حسین ‏بن عبیداﷲ غضائری و فرزندش احمد بن ‏حسین اشاره کرد. البته از حسین بن ‏عبیداﷲ اظهار نظر صریحی درباره رجال‏ احادیث در دست نیست، ولی می‏دانیم او نزد شاگردان ابن ‏‏ولید قمی مانند ابن‏ قولویه، ابن ‏داوود قمی و احمد بن ‏محمد بن ‏ولید تعلیم دیده^۵ و بسیار اثرگرفته از ابن ‏داوود قمی (محدث رجال‏شناس مقیم بغداد) بود تا جایی‏که در وصف استادش ابن داوود می‏گوید: «لم یرَ احداً احفظ منه و لا افقه و لا اعرف بالحدیث».^۶ گفتنی است او وصی ابن ‏داوود نیز بوده است.^۷ ابن‏غضائری کتاب‌های ابن ‏داوود از جمله دو کتاب الممدوحین و المذمومین و الحدیثین المختلفین در موضوع رجال‏شناسی و حدیث‏شناسی را در اختیار داشته است.^۸ گمان می‏رود وی کتاب الرد علی الغلاة و المفوضه^۹ را با اثرپذیری از مشایخ