ابن ابیعمیر بهره برده است.۱
در موضوع علم الحدیث و دانش رجال نیز اصحاب بغدادی فعال بودند. آنان با نگارش کتاب‌هایی در دانش حدیث و رجال به نوعی از پیشگامان این عرصه به شمار میروند. در این زمینه میتوان به کتاب‌های اختلاف الحدیث ابن ابیعمیر۲ و علل الاحادیث یا اختلاف الحدیث یونس بن عبدالرحمن اشاره کرد.۳ محمد بن عیسی عبیدی بغدادی نیز در دانش رجال کتابی به نام الرجال تألیف کرده بود.۴
پنج. خاندان‌های حدیثی امامیه در بغداد (در دوره حضور)
با بررسی پارهای از منابع رجال‌شناسی به برخی از بیوتات علمی و حدیثی امامیه بر میخوریم که برخی از آنها در شهر بغداد سکونت داشتند و در آنجا نیز فعالیتهای علمی خویش را پیگیری میکردند. البته در این دوران (قبل از غیبت صغرا) شمار این خاندانها در بغداد مانند دودههای امامی کوفه فراوان نیست، اما حضور آنها در مرکز حدیثی بغداد پررنگ و درخور توجه است. یکی از مشهورترین خاندان‌های علمی و سیاسی امامیه در بغداد، خاندان آل یقطین است. علی بن یقطین ـ کارگزار عباسیان و از اصحاب امام کاظم علیه السلام ـ برجستهترین فرد این دودمان به شمار میآید.۵ برادران وی خزیمه، عبید و یعقوب نیز همگی از اصحاب آن حضرت بودند.۶ فرزندان او احمد، حسن و حسین هم در زمره عالمان و محدثان امامیه قرار داشتند.۷ محمد، احمد و جعفر، فرزندان عیسی بن عبید بن یقطین، نیز از محدثان امامی بغداد به شمار میروند۸ که محمد سرشناسترین آنهاست. افزون بر اینان میتوان به محدثان دیگری از این خاندان مانند محمد بن عبداﷲ یقطینی بغدادی، ابراهیم بن محمد یقطینی و قاسم بن علی یقطینی (ساکن قم) نیز اشاره کرد.۹ یونس بن عبدالرحمن از اصحاب ممتاز امام رضا علیه السلام و فرزند وی محمد بن یونس بن عبدالرحمن از اصحاب امام رضا علیه السلام و امام جواد علیه السلام ـ و همبند محمد بن ابیعمیر در
1.. صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۴۰۵، ج۲، ص۱۶۱و۳۹۳، ج۳، ص۸۸ و ج۴، ص۱۵۷.
2.. نجاشی، رجال، ص۳۲۷.
3.. ابن ندیم، فهرست، ص ۲۷۶؛ طوسی، فهرست، ص ۲۶۶.
4.. نجاشی، همان، ص۳۳۴.
5.. طوسی، همان، ص۱۵۴و۱۵۵.
6.. همو، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص ۷۲۹.
7.. نجاشی، رجال، ص۴۵؛ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۷۱؛ همو، رجال، ص۳۵۵.
8.. طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۷۷۹؛ نجاشی، همان،ص۳۳۳؛ صدوق، خصال، ص ۳۸۸.
9.. خصیبی، الهدایة الکبری، ص۳۵۳؛ ابن طاووس، فرج المهموم، ص۹۵؛ نجاشی، همان، ص ۳۱۶.
