در متون فهرستی و رجالی بزرگان امامیه مانند نجاشی (م ۴۵۰ق) و شیخ طوسی هیچ‌یک بحث مستقلی به ابن راوندی اختصاص نداده‏اند. حتی نجاشی که می‏گوید بنای کتابش بر ذکر هر مصنفی است که به شیعه گرایش دارد^۱ و حتی در چندین مورد از اهل تسننی که کتابی در باب شیعه نوشته‏اند یاد می‏کند، نامی از ابن راوندی نمی‏برد.^۲ شیخ طوسی و نجاشی با اینکه هر دو کتاب فهرستی ندیم (م ۴۳۸ق) را در اختیار داشته و از ابن قبه و ابوعیسی وراق یاد کرده‏اند، درمورد ابن راوندی موضع سکوت اختیار کرده‏اند. اینکه آیا این موضع‏گیری در فهرست‏های آغازینِ امامیه، یعنی در سده‏های چهارم و پنجم، به دلیل فشار شدید معتزله در آن زمان و وجود پاره‏ای ابهامات در آثار ابن راوندی بوده است یا اینکه مثلاً نجاشی وی را شیعه نمی‏دانسته، خود جای بحثی دیگر دارد. البته این احتمال را نیز می‏توان طرح کرد که شاید نام ابن راوندی از قلم افتاده باشد؛ زیرا نجاشی خود در مقدمه فهرست درباره جامعیت کتابش تردید می‏کند.^۳ از قلم افتادن شخصیت بزرگی مانند حسن بن محبوب در فهرست نجاشی تنها از همین راه توجیه‌پذیر است. این موضع فهرست‏های اولیه به فهرست‏های سده‏های میانی ـ یعنی ابن شهرآشوب (م ۵۸۸ق)، علامه حلی (م ۷۶۶ق) و ابن داوود (م ۷۴۰ق) ـ نیز راه یافته است؛ بدین معنا که هم در اصول اولیه و هم ثانویه، هیچ‌یک مدخلی برای ابن راوندی باز نکرده‏اند. به هرحال، آن‏گونه که از متون فهرستی بر می‏آید، پذیرش ابن راوندی به عنوان یک عالم امامی برای امامیان هزینه‏هایی در پی داشته است و هم از این ‏رو، به‏طور کامل به عنوان یک متکلم امامی در کانون توجه قرار نگرفته است.

با روشن شدن موضع بزرگان امامیه درباره ابن راوندی، با تأکید بر این نکته که گزارش‏های اندکی در تبیین ارتباط و جایگاه ابن راوندی میان امامیه به‌ویژه در دوران حیات او رسیده، باید گفت که علت همین اندازه توجه جامعه علمی امامیه به ابن راوندی، از نگاه مخالفان امامیه، تلاشی بوده که ابن راوندی در بسط اندیشه‏های شیعی، آن هم در حوزه امامت انجام داده است؛^۴ تلاشی که اندیشوران امامیه نیز به آن اشاره کرده‏اند و اینکه او گام‏هایی در استدلالی‏کردن آموزه‏های امامیه برداشته است.^۵ این واقعیتی است که با جریان تاریخی کلام امامیه در دوران ابن راوندی هم‏آواست. او در عصری به دفاع از تفکر امامیه پرداخت که کلام امامیه دوران رکود خود را می‏گذراند. با این حال،

به میان نمی‏آورد، وی را جزء امامیه و در کنار بزرگان مذهب یاد می‏کند.^۱ او در الاقتصاد به انتساب نظریه «نص» به ابن راوندی و نقد آن نیز اشاره کرده است.^۲

بی‏توجهی متکلمان امامیه در بغداد ـ یعنی شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی ـ به اندیشه‏های توحیدی و عدلی ابن راوندی ـ و نه امامتی ـ این نکته را رهنمون می‏سازد که اندیشه‏های وی با فضای فکری کلام امامیه در بغداد همراه نبوده است. کلام امامیه در بغداد در برابر اندیشه‏های معتزلی موضع تقابلی ندارد. از این گزاره می‏توان این‏گونه فهمید که اندیشه‏های توحیدی و عدلی ابن راوندی در نقطه تقابلی با معتزله قرار داشته است؛ در غیر این‏صورت اگر آموزه‏های معرفتی ابن راوندی هم‏سو با بسته کلام امامیه در بغداد و به‌ویژه سید مرتضی بود، به اندیشه‏های او در حوزه توحید و عدل توجه می‏شد. به احتمال فراوان، علت این بی‏توجهی را باید در گرایش اندیشه‏های ابن راوندی به کلام امامیه در کوفه جست‏و‏جو کرد که جنس آن در تقابل با اندیشه‏های معتزلی است؛ یعنی در نقطه مقابل کلام امامیه در بغداد. این نکته تحلیلی را که مدعی اثرگذاری ابن راوندی در گرایش کلام امامیه به اعتزال است، به ‌صورت جدی با تردید روبه‏رو می‏کند؛ زیرا ابن راوندی در مباحث توحید و عدل عمدتاً به کلام امامیه در کوفه گرایش دارد و حال آنکه نظریه اثر‏پذیری کلام امامیه از معتزله، کلام امامیه در بغداد را متأثر از معتزله می‏داند.

بعد از دوران کلام امامیه در بغداد، یعنی سده‏های چهارم و پنجم، در سده ششم هجری می‏توان به مواضع ابن شهرآشوب (م ۵۸۸ق) درباره ابن راوندی اشاره کرد. وی که بر خلاف متکلمان بغداد رویکردی حدیثی دارد، درباره ابن راوندی به قسمتی از سخنان سید مرتضی در الشافی اشاره می‏کند و می‏گوید که برخی از کتاب‏های او مانند الامامه و العروس جزء کتاب‏های خوب و محکم او هستند.^۳ وی کتاب‏های ابن راوندی را به سداد و غیر سداد تقسیم می‏کند.^۴ ظاهراً این نگاه در بغداد و میان جامعه علمی معروف بوده است.^۵ با این حال، ابن شهرآشوب با همان عبارت سید مرتضی با وصف «مطعون فیه جداً» از ابن راوندی یاد می‏کند.^۶ علامه حلی نیز به قسمت کوتاهی از گفته‏های سید مرتضی اشاره کرده که «معتزلیان ابن راوندی را با بدی از خود راندند».^۷