چهار. همکاری در برابر مخالفان تشیع
در جهان اسلامِ آن روزگار، آموزهها و باورداشتهای زیدیان نیز مانند امامیان در کانون انتقاد مخالفان قرار داشت. بسیاری از علمای اهلسنت، زیدیه را مانند امامیه فرقهای مبتدعه میپنداشتند.۱ ابن بطه عکبری(م ۳۸۷ق)، از علمای اهل حدیث عراق، زیدیان را همانند امامیه خارج از دین اسلام و رهبرانشان را ائمه ضلال و پیشگام در کفر معرفی میکند.۲ او در کتاب دیگرش الابانه نیز زیدیه و امامیه را در زمره اهل اهواء برشمرده است.۳ از همین رو، در تنشهای اجتماعی نیز گروههای مخالف شیعه، با زیدیه و امامیه برخوردی یکسان داشتند؛ مثلاً در سال ۴۰۷ قمری، اهلسنتِ واسط در حمله به محلههای شیعهنشین و ویران کردن خانههایشان، هیچ تمایزی بین امامیان و زیدیان قائل نشدند.۴
بیتردید وجود دشمن مشترک، بهویژه تنگنظریِ مخالفان بر ضد شیعه (زیدیه و امامیه)، از عوامل مؤثر در هم‌گرایی این دو فرقه در جامعه اسلامی بوده است تا با این هم‌بستگی اجتماعی در برابر فشارهای گروههای مخالف، در جبههای واحد مقاومت کنند؛ از این رو، آنان در کشمکشهای اجتماعی هماره در کنار هم بودهاند. برای نمونه،، ترکان سنیمذهب بغداد در سال ۳۶۳ قمری به رهبری سبکتکین ترک، بر ضد عزالدوله بویهی شورش کردند که به گزارش تاریخنویسان آن عصر، شیعیان بغداد (امامیه و زیدیه) قاطعانه به حمایت بویهیان برخاستند.۵
یکی از ویژگیهای بارز زیدیان جارودی، دشمنی با خلفای نخستین بوده است و امامیان نیز در این ویژگی با زیدیان اشتراک نظر داشتند. این اعتقاد مشترک در پارهای از زمانها موجب همنظری این دو گروه در عرصه اجتماعی شده است؛ برای مثال،، ابنعقده، محدث پرآوازه زیدیه در مسجد براثای بغداد ـ پایگاه امامیه و مرکز بدگویی به دشمنان اهلبیت علیهم السلام۶ ـ به نقل مثالب صحابه برای شیعیان
1.. سمعانی، الانساب، ج۳، ص۱۸۸.
2.. ابن بطه، الشرح و الابانه، ص۲۷۹-۲۸۸.
3.. همو، الابانه، ج۱، ص ۱۵۷ ـ ۲۵۵.
4.. ابنجوزی، المنتظم، ج۱۵، ص۱۲۰.
5.. همان، ج۱۴، ص۲۲۶ و ۲۲۷.
6.. خطیب، تاریخ بغداد، ج۸، ص۱۷.
