۵۰ . التشبيه فى رسائل الإمام على عليه السلام، سيّد جلال الدين هاشمى، كارشناسى ارشد زبان و ادبيات عرب، دانشگاه آزاد اسلامى قم، استاد راهنما: دكتر محمّد جنّتى فر، استاد مشاور: دكتر ابوالحسين امين مقدسى، ۱۳۷۹، ۱۳۲ص، عربى.

اين پايان نامه به بررسى صنعت «تشبيه» در نامه هاى مولاى متّقيان اميرمؤمنان على عليه السلامدر كتاب شريف نهج البلاغة پرداخته است؛ كتابى كه عظمت و شرافتش بر اهل فضل و دانش و ارباب معرفت، پوشيده نيست و دانشمندان، از آن به «قرآن ثانى» و «اَخِ القرآن» ياد كرده اند و پس از كلام پيامبر صلى الله عليه و آله ، آن را كلامى دونِ كلام خالق و فوقِ كلام مخلوق برشمرده اند و حاوى خطبه ها، نامه ها و كلمات قصار و شيواى امام الخطبا حضرت على عليه السلاماست كه توسّط شريف رضى(ره) گردآورى شده است.
نظر انديشمندان درباره اين كتاب اين است كه به لحاظ درجه اعتبار و وثاقتى كه از آن برخوردار است، بهترين راه رسيدن شخص اديب يا متفكّر و محقّق در نوشته ها و خطبه ها و تحقيقاتش به مطلوب اعلاست؛ زيرا اين سخنان بر زبان مبارك شيرمردى جارى شده كه ذرّه ذرّه اين سخنان را تجربه نموده و بر اساس طبع بشر و در نظر گرفتن اعصار و مكان ها بيان كرده است؛ چه در جايى كه دَم از يارى حق مى زند، چه مواردى كه انسان را تشويق به تأمّل و تفكّر در حيات دنيوى و تأديب نفس و دورى از دنائت ها و چشمپوشى و بر حذر داشتن از عيبجويى از ديگران مى كند، و چه مواردى كه مژده رسيدن انسان كامل را به خليفه اللهى به گوش جان ها مى رساند، و دل شوريده انسان را از سستى و كسالت برحذر داشته، پنجره اميد و عشق به زندگانى براى رسيدن به درجات عالى را مى گشايد؛ كتابى كه با كلمات دُرَربارش و ذخائر گهرنشانش، گرچه مكررا به زيور طبع آراسته شده،
ولى هميشه براى طالبانش تازگى دارد.
شيوه كار در اين پايان نامه بدين ترتيب است كه نگارنده، آن را به دو بخش تقسيم نموده و بخش نخستين را به سه فصل، قسمت كرده است.
نگارنده، فصل اوّل را به نهج البلاغة اختصاص داده است. مطالبى درباره نهج البلاغة و گردآورنده آن، سبب گردآورى و وجه نامگذارى اش و محتويات آن از زبان گردآورنده، سخن برخى از شرح دهندگان آن، و آرا و نظريات بعضى از بزرگان درباره عظمت و ابعاد هنرى اين كتاب ارجمند و همچنين مصادر آن، از جمله مباحثى است كه نگارنده در اين فصل مطرح مى كند.
در فصل دوم، در نگاهى گذرا به سير و تحوّل «نامه» تا زمان امام على عليه السلام ، به نكاتى از قبيل: تعريف نامه، تاريخ و تحوّل آن، نامه هاى عصر جاهلى و اسلامى، و گزيده اى از ويژگى هاى نامه هاى امام على عليه السلامپرداخته شده است.
در فصل سوم، مباحث مهم و معروف صفت تشبيه و تعريف تشبيه (اركان، اقسام، اغراض و زيبايى هاى آن)، به طور خلاصه يادآورى شده است.
پپ نگارنده در بخش دوم، كه موضوع اصلى اين پايان نامه است، سعى نموده در حدّ امكان و برحسب توان، به بررسى تشبيه و تبيين جنبه هاى زيباشناختى آن در نامه هاى امام عليه السلامبپردازد. وى ضمن شرح عبارات زيبايى كه در آنها تشبيه به كار رفته، اين تشبيهات را تحليل و توضيح داده است و در اين امر، به اقوال بعضى از شارحان نهج البلاغة مانند: ابن ابى الحديد، ابن ميثم و منهاج البراعة مراجعه نموده است. در تمام اين مراحل، سعى نگارنده، پرهيز از اطناب ممل و ايجاز مخل بوده است.