اِسكافى ، متوفّاى ۳۳۶ق .
۲ . الأربعون حديثا فى فضائل أمير المؤمنين عليه السلام ، از ابن ابى الفوارس محمّد بن مسلم رازى ، از علماى قرن ششم هجرى .
چند ضرورت ديگر
بجز امور دهگانه ياد شده ، هنوز خلأهايى در بحارپژوهى به چشم مى خورند كه شايسته است مورد توجّه اهل نظر قرار گيرد :
۱ . تدوين مكتب حديثى علّامه مجلسى كه در سه قلمرو ، بايسته تحقيق و پژوهش است :
الف . تبيين آنچه مجلسى در بحار الأنوار ، به كار گرفته از جمله : روش گردآورى ، پالايش ، ارزيابى اسناد و تفسير و شرح لغات مشكل ، و توضيح و تفسير مراد روايات و ... ؛
ب . علل و عوامل تأثيرگذار بر انديشه مجلسى ، اعم از اوضاع و احوال اجتماعى ، استادان و ... ؛
ج . تأثير مجلسى ، بر نحله هاى حديثىِ پس از خود .
۲ . نقد و ارزيابى روايات گرد آمده در بحار الأنوار ، به همراه نقد و ارزيابى ديدگاه هاى حديثى علّامه مجلسى .
گرچه برخى از علما بر بحار الأنوار ، تعليقه هايى نگاشته اند ، همچون علّامه طباطبايى (كه بر جلدهاى يك تا هفت ، تعليقه دارد و بيشتر به برداشت هاى مجلسى از روايات نظر دارد) و استاد على اكبر غفارى (كه بر جلدهاى ۷۷ و ۷۸ تعليقه دارد) و استاد محمّدباقر بهبودى (كه بر جلدهاى ۳۲ و ۳۳ و ۴۶ـ۵۳ و ۵۷ـ۶۷ و ۷۹ـ۱۰۴ و ۱۰۷ـ۱۱۰ تعليقه و حاشيه دارد) و استاد محمّدتقى مصباح يزدى (كه بر جلدهاى ۵۷ تا ۶۲ تعليقه دارد) ، امّا تلاشى جامع و گسترده در شأن بحار الأنوار ، به انجام نرسيده است .
اميد است در كنار پژوهش هايى كه مى توان از آنها به عنوان خدمات پژوهشى نام برد ، تحقيقاتى ارزنده و سامان دهنده درباره بحار الأنوار و مسلك حديثى مجلسى ، به فرجام رسد و بسيارى از پرسش هاى مطرح در اين باب ، پاسخ داده شود .
فهرست
